ทีฆนขสูตร เรื่องของวันมาฆบูชา
มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ อรรถกถา ปริพาชกวรรค ทีฆนขสูตร แสดงเรื่องของวันมาฆบูชา มีข้อความว่า
ทีฆนขปริพาชกซึ่งเป็นหลานของท่านพระสารีบุตรนั้น เมื่อท่านพระสารีบุตรอุปสมบทได้กึ่งเดือน ก็ได้ไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคที่ถ้ำสูกรขาตา ท่านพระสารีบุตรขณะที่ฟังธรรม และถวายอยู่งานพัดได้บรรลุอรหันต์ ส่วนทีฆนขปริพาชกบรรลุโสดาบัน แต่ไม่ได้ขออุปสมบท ขอเป็นเพียงอุบาสกซึ่งถึงพระรัตนตรัยเป็นสรณะ
อรรถกถา ปริพาชกวรรค ทีฆนขสูตร มีข้อความว่า
พระผู้มีพระภาคเจ้า เมื่อดวงอาทิตย์ยังปรากฏอยู่ ทรงจบเทศนานี้แล้วเสด็จลงจากภูเขาคิชฌกูฏ เสด็จไปพระวิหารเวฬุวันได้ทรงประชุมพระสาวก ได้มีสันนิบาตประกอบด้วยองค์ ๔
องค์ ๔ เหล่านี้ คือ องค์ที่ ๑ วันนั้นเป็นวันอุโบสถขึ้น ๑๕ ค่ำ ประกอบด้วยมาฆนักษัตร องค์ที่ ๒ ภิกษุ ๑,๒๕๐ รูป ประชุมกันตามธรรมดาของตนๆ ไม่มีใครนัดหมายมา องค์ที่ ๓ ภิกษุเหล่านั้นไม่มีแม้สักรูปหนึ่งที่เป็นปุถุชน หรือพระโสดาบัน พระสกกาคามี พระอนาคามี และพระอรหันต์ผู้สุกขวิปัสสก ภิกษุทั้งหมดเป็นผู้ได้ อภิญญา ๖ ทั้งนั้น องค์ที่ ๔ มิได้ปลงผมด้วยมีดโกนบวชแม้แต่รูปเดียว ภิกษุทั้งหมดเป็นเอหิภิกขุ
นี่คือวันมาฆบูชา ซึ่งจะทำให้ท่านผู้ฟังน้อมระลึกถึงเหตุการณ์ในครั้งนั้น ที่ท่านพระสารีบุตรบรรลุเป็นพระอรหันต์ หลังจากที่ท่านได้บรรลุเป็นพระโสดาบัน ๑๕ วัน ส่วนอีกวันหนึ่ง ท่านผู้ฟังก็จะสนุกสนานรื่นเริง เพราะเป็นวันประเพณี ลอยกระทง วันนั้นก็เป็นวันปรินิพพานของท่านพระสารีบุตร
เพราะฉะนั้น การระลึกถึงวันสำคัญต่างๆ จะทำให้เกี่ยวข้องกับพระธรรม ก็เป็นได้ คือ แทนที่จะระลึกว่าเป็นวันเพ็ญ วันลอยกระทง ก็จะระลึกว่า วันนั้นเป็นวันที่ท่านพระสารีบุตรปรินิพพาน
ที่มา ...