ปฏิสนธิวิญญาณ มีจริงหรือ
ถ . อ่านมาจากหนังสือเล่มอื่นว่า เรื่องปฏิจจสมุปบาทที่เรากำลังศึกษากันอยู่ที่ว่า อวิชชาเป็นปัจจัยให้เกิดสังขาร สังขารทำให้เกิดวิญญาณ หนังสือนั้นบอกว่า ที่อธิบายว่าปฏิสนธิวิญญาณนั้น ไม่จริง ควรจะเป็นวิญญาณหรือขณะที่มีชีวิตอยู่เท่านั้นปฏิจจสมุปบาทจึงจะเกิด แต่จะไปเกิดข้ามภพข้ามชาติ ในลักษณะนั้น ไม่มี ผมสงสัยว่า อย่างไหนถูกกันแน่
สุ. ถ้าปฏิสนธิจิตไม่มี ทุกคนที่เกิดมาในโลกนี้ ขณะที่เกิดขณะแรกนั้น มีหรือเปล่า ก่อนที่จะโตจนกระทั่งมานั่งอยู่ที่นี่ จิตขณะแรกที่เกิดขึ้นมีหรือเปล่า
ถ้าจะว่าปฏิสนธิจิตไม่มี ก่อนที่จะเติบโตมาทุกวันๆ จนกระทั่งมานั่งอยู่ที่นี่ได้ จิตขณะแรกที่เกิดขึ้นในภูมินี้ ในชาตินี้ มีไหม ซึ่งนั่นคือปฏิสนธิจิต จะกล่าวว่าไม่มี ได้อย่างไร
เป็นเรื่องที่พิจารณาย้อนไปย้อนมาได้ ถ้าจะพูดเรื่องปฏิสนธิจิต และบอกว่า ไม่มีปฏิสนธิจิต ก็ต้องถามว่า จิตขณะแรกก่อนที่จะเติบโตมาเป็นบุคคลนี้ ที่นั่งอยู่ที่นี่จิตขณะแรกนั้นมีหรือเปล่า ที่เกิดขึ้น หรือเพิ่งเกิดตอนที่มานั่งอยู่ที่นี่ จิตขณะแรก ที่เกิดขึ้นในภพหนึ่งชาติหนึ่งนั้น คือ ปฏิสนธิจิต เพราะว่าเกิดสืบต่อจากจุติจิตของ ชาติก่อน
การที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงปัจจัยมากมาย แม้ในขณะจิตหนึ่งก็ได้ทรงแสดงไว้ว่ามีปัจจัยอะไรบ้าง มีเจตสิกอะไรที่เป็นปัจจัยโดยประเภทของปัจจัยไหน อย่างไร แม้แต่ปฏิสนธิจิต หรือจิตที่เกิดต่อทุกๆ ขณะก็ทรงแสดงไว้ แต่ไม่ได้หมายความว่า ไม่มีปฏิสนธิจิต
เรื่องของธรรมเป็นเรื่องละเอียด เป็นเรื่องที่คิด และพิจารณาในเหตุในผลได้ โดยตลอด ขณะนี้ปฏิสนธิจิตมีไหม ถ้าเข้าใจอย่างนี้ ชาตินี้มี ปฏิสนธิจิตชาตินี้ ก็ต้องมี ถ้าไม่มีก็จะไม่มีใครนั่งอยู่ที่นี่
ปฏิสนธิจิตเป็นจิตขณะแรกที่ทำกิจสืบต่อจากจุติจิตของชาติก่อนเพียงขณะเดียว ในชาติหนึ่งจะมีปฏิสนธิจิตเพียง ๑ ขณะ และจะมีจุติจิตเพียง ๑ ขณะ แต่ในขณะที่ปฏิสนธิจิตเกิด และดับไป จิตขณะต่อไปก็เกิดขึ้น ตราบใดที่จุติจิตยังไม่เกิดก็ยังไม่ สิ้นสภาพความเป็นบุคคลนี้
ถ . ที่จริงจะบอกว่า ปฏิจจสมุปบาทเป็นเรื่องของชีวิตประจำวันนี้เท่านั้นเอง
สุ. แน่นอน เพราะว่าชีวิตประจำวันก็คือจิต เจตสิก รูปที่เกิดขึ้นเป็นปกติในชีวิตประจำวันนั่นเอง และจิต เจตสิก รูปก็เกิดดับเร็วมาก และปัจจัยที่จะทำให้ จิต เจตสิก รูปแต่ละขณะเกิดขึ้นก็มีมาก ไม่ใช่ไม่มี
ที่มา ...