การศึกษาธรรมไม่ใช่ไปศึกษาชื่อ

ไม่เข้าใจ เพราะเหตุว่าเป็นชื่อ เป็นเรื่อง เดี๋ยวนี้มีเห็นแล้วก็ยังไม่รู้ความจริงของสิ่งที่กำลังปรากฏว่า นี่เป็นธรรมที่พระผู้มีพระภาคทรงตรัสรู้ว่าไม่ใช่ใคร ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล เพียงแต่มีปัจจัยเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป

พระคุณเจ้า ท่านอาจารย์ก็ได้เน้นย้ำให้ฟังว่าจะต้องเป็นธรรมที่กำลังปรากฏในขณะนี้ และเป็นของจริง สิ่งที่มีจริงที่กำลังเกิดดับแต่ละหนึ่ง แต่ว่าการเรียนของอาตมานั้น เป็นการเรียนที่มีแต่พระสูตร เป็นเรื่องราว เป็นคำศัพท์ เป็นบัญญัติหมดเลย การเรียนการศึกษาของพระภิกษุสามเณรในวัดที่จะต้องมีการบริกรรม มีการท่องบทพระพุทธพจน์เพื่อการทรงจำแล้วก็เรียนพระสูตร สามารถที่จะเข้าใจในสิ่งที่มีจริงๆ ในขณะนี้ได้อย่างไร

ท่านอาจารย์ ไม่เข้าใจเจ้าค่ะ เพราะเหตุว่าเป็นชื่อ เป็นเรื่อง เพราะฉะนั้นไม่ว่าใครจะคิดว่านับถือพระพุทธศาสนา แต่ไม่รู้ว่าพระพุทธศาสนาเป็นคำสอนของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ซึ่งคำว่าพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็แสดงชัดเจน ธรรมไม่ใช่ค่อนข้างยาก แต่ยากที่สุด ลึกซึ้งที่สุด ยากที่ใครจะรู้ได้ เช่น เห็น แค่เห็นคือผู้ที่ทรงตรัสรู้ ไม่มีสัตว์บุคคลใดๆ ในสิ่งที่ปรากฏให้เห็นเลย เพราะสิ่งนั้นเป็นเพียงสิ่งที่สามารถกระทบตา ไม่ใช่กระทบอย่างอื่น มีจริง และก็กระทบอื่นไม่ได้ นอกจากต้องกระทบกับจักขุปสาทซึ่งเป็นรูปที่กระทบกันได้ และต้องมีจิตซึ่งไม่ใช่ตา แล้วก็ไม่ใช่สิ่งที่กำลังปรากฏ แต่เป็นธาตุรู้เกิดขึ้นเห็น แค่นี้ก็ลึกซึ้ง คือเดี๋ยวนี้เอง เพราะฉะนั้นเมื่อธาตุรู้คือจิต เกิดขึ้นเห็นแล้วก็ดับไป จึงเป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิดสืบต่อได้

เพราะฉะนั้นสิ่งที่กำลังเกิดดับสืบต่อเร็วที่สุดไม่ปรากฏเลยว่าดับหรือเกิด นี่ก็เป็นสิ่งที่ลึกซึ้งอย่างยิ่ง ด้วยเหตุนี้ชาวโลกซึ่งไม่ได้บำเพ็ญบารมีมาที่จะถึงความเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ไม่สามารถที่จะเข้าใจสิ่งซึ่งเกิดดับสืบต่อเพราะเหตุว่าเร็วสุดที่จะประมาณ

เพราะฉะนั้นเมื่อเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว ทรงพระมหากรุณาแสดงธรรมคือความจริงของสิ่งที่มีที่ปรากฏให้คนที่ได้ยิน ได้ฟัง สามารถไตร่ตรองเข้าใจถูก นี่คือพระมหากรุณา เพราะฉะนั้นถ้าไม่เริ่มต้นจากการรู้ว่าพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นใคร ตรัสรู้อะไร ตรัสรู้สิ่งที่มีจริงๆ ซึ่งมีอยู่ทุกกาลสมัย ทุกขณะ ถ้าไม่เข้าใจอย่างนี้จริงๆ ก็ไม่ได้ศึกษาธรรม และไม่มีทางที่จะรู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าด้วย ด้วยเหตุนี้ชื่อทั้งหลายก็เป็นชื่อ พระคุณเจ้าก็ศึกษามาแล้วทั้งพระวินัย พระสูตร พระอภิธรรมด้วย แต่พระอภิธรรมที่ศึกษามาก็ล้วนเป็นชื่อ ทั้งๆ ที่กำลังกล่าวถึงจิตเห็น ภาษาบาลีคือ จักขุวิญญาณ รู้อะไร รู้สิ่งที่ปรากฏให้เห็นได้ ภาษาบาลีคือรูปารมณ์ แค่นี้ก็ผ่านไปแล้ว ไม่ได้เข้าใจเลยว่าเมื่อไหร่ ก็เดี๋ยวนี้ที่กำลังเห็น

เพราะฉะนั้นการศึกษาธรรมไม่ใช่ไปศึกษาชื่อ ว่าจิตอะไรเกิดก่อนจิตเห็น แล้วจิตอะไรเกิดต่อจากจิตเห็น แต่เดี๋ยวนี้มีเห็นแล้วก็ยังไม่รู้ความจริงของสิ่งที่กำลังปรากฏว่านี่เป็นธรรมที่พระผู้มีพระภาคทรงตรัสรู้ว่าไม่ใช่ใคร ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล เพียงแต่มีปัจจัยเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป

เพราะฉะนั้นต้องศึกษาด้วยความละเอียดด้วยความเคารพยิ่งว่าจริงหรือไม่ ไม่ใช่ให้เชื่อ แต่ให้เป็นการไตร่ตรองของคนที่ฟังเพื่อปัญญาของคนนั้นจะเริ่มเกิดขึ้น และรู้ความจริงว่าถ้าไม่มีการฟังพระธรรมจะไม่สามารถเข้าใจธรรมที่กำลังปรากฏ เพราะไม่รู้ว่าธรรมเดี๋ยวนี้เกิดขึ้นแล้วก็ดับไปตรงตามคำที่ได้ฟัง ก็คิดว่าศึกษาพระอภิธรรมเป็นชื่อต่างๆ คิดว่าศึกษาพระสูตรเป็นเรื่องต่างๆ คิดว่าศึกษาพระวินัยเป็นความประพฤติทางกายทางวาจาต่างๆ แต่ก็คือเดี๋ยวนี้ทั้งหมดเจ้าค่ะ

เพราะฉะนั้นศึกษาธรรมให้เข้าใจสิ่งที่มีจริง ไม่ใช่ไปศึกษาคำหรือชื่อ ถ้าไม่มีธรรมที่มีจริง คำหรือชื่อต่างๆ นั้นก็มีไม่ได้เลย แต่เพราะธรรมหลากหลายอย่างนี้ จึงทรงแสดงพระธรรมตามความเป็นจริงของสภาพธรรมนั้นๆ โดยทรงจำแนกธรรมซึ่งใครก็ไม่สามารถจะรู้ได้ว่า เห็น ขณะที่เห็นปรากฏ ไม่รู้ว่าขณะนั้นเห็นเกิดขึ้นเห็น แล้วก็ดับไป ไม่มีคน ไม่มีสิ่งของไม่มีสิ่งใดๆ ในสิ่งที่เห็น ส่องกระจกมีใครในกระจก

พระคุณเจ้า ถ้าตามความเป็นจริงแล้ว ก็ยังเป็นอาตมาอยู่

ท่านอาจารย์ แล้วมีหรือไม่

พระคุณเจ้า ไม่มี

ท่านอาจารย์ และนอกจากพระคุณเจ้า ยังมีสิ่งของในกระจกอีกมากมายหลายอย่าง แล้วมีสิ่งของในกระจกนั้นจริงๆ หรือไม่ ก็ไม่มี แต่เป็นสิ่งที่มีอยู่ที่มหาภูตรูป มหาภูตรูปได้แก่ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุไฟ ธาตุลม

ธาตุดิน คือสภาพธรรมที่อ่อนหรือแข็ง เป็นที่ตั้งของรูปอื่น ธาตุไฟเป็นลักษณะที่เย็นหรือร้อน รักษาสิ่งที่มีอยู่ให้ดำรงอยู่ เป็นความอบอุ่น ธาตุลมเป็นสภาพที่ตึงหรือไหว ถ้าไม่มีธาตุลม สิ่งใดๆ ก็เคลื่อนไหวไม่ได้ แต่เพราะเหตุว่ามีธาตุดิน ธาตุไฟ ธาตุลม และมีธาตุน้ำซึ่งเกาะกุมธาตุทั้ง ๓ ไม่ให้แยกจากกันได้เลย เพราะฉะนั้นทั้ง ๔ มหาภูตรูปแยกจากกันไม่ได้ แต่เวลากระทบสัมผัส ธาตุน้ำไม่ปรากฏ เพราะเหตุว่ามีธาตุดิน ธาตุไฟ ธาตุลมปรากฏ แต่ธาตุน้ำเกาะกลุ่มซึมซาบธาตุทั้ง ๓ นั้นไว้ เพราะฉะนั้นเวลาที่กระทบสัมผัสก็มีแต่เพียงสิ่งที่อ่อนแข็ง เย็นร้อน ตึงไหว ใช้คำว่ามหาภูตรูป ถ้ารูป ๔ รูปนี้ไม่มีเป็นใหญ่ เป็นประธาน รูปอื่นๆ มีไม่ได้เลย และที่มหาภูตรูป มีรูปอีก ๔ รูปซึ่งเกิดพร้อมกับมหาภูตรูป อาศัยมหาภูตรูป ซึ่งถ้ามหาภูตรูปไม่มี รูป ๔ รูปนี้ก็ไม่มี หนึ่งใน ๔ นั้นก็คือสิ่งที่กำลังกระทบตา อยู่ที่มหาภูตรูป แต่มหาภูตรูปกระทบตาไม่ได้ สิ่งนั้นกำลังกระทบตาปรากฏเป็นสีสันวรรณะของมหาภูตรูปแต่ละกลุ่มเล็กมาก ๑ กลาป แยกไม่ได้เลย มองไม่เห็น แต่เมื่อรวมกันแล้วลักษณะความต่างของมหาภูตรูปก็ปรากฏให้สิ่งที่กระทบตา เป็นสีสันวรรณะต่างๆ กัน ซึ่งขณะนี้ก็กำลังเป็นอย่างนี้

เพราะฉะนั้นการศึกษาธรรมที่พระผู้มีพระภาคตรัสว่าธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา ธรรมทั้งหลายคือสิ่งที่มีจริง มีลักษณะเฉพาะของตนๆ มีปัจจัยเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป ไม่ใช่ของใครเลย และก็ไม่ได้เป็นใครด้วย สีก็ไม่ใช่ของใคร ไม่ใช่เป็นใคร เสียงก็ไม่ใช่เป็นของใคร เป็นใคร ทุกสิ่งทุกอย่างเกิดเมื่อมีปัจจัยแล้วก็ดับไป

เพราะฉะนั้นทรงแสดงว่าธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา ถ้ามิฉะนั้นแล้วสัตว์โลกก็ไม่สามารถที่จะละกิเลสได้ เพราะกิเลสทั้งหลายเกิดจากความไม่รู้ เมื่อมีความไม่รู้ก็มีความติดข้อง เมื่อมีความติดข้องก็มีความเห็นผิดว่าเป็นสิ่งหนึ่ง สิ่งใด เป็นเรา เป็นเขา เป็นโต๊ะ เป็นเก้าอี้ เป็นสิ่งนั้น สิ่งนี้ ซึ่งเที่ยง ไม่เกิดดับ เพราะฉะนั้นก็ติดข้องแสวงหาเพชรนิลจินดาทั้งหลายซึ่งเข้าใจว่าเที่ยง ไม่เกิดดับ แต่ความจริงติดข้องในสิ่งที่ไม่มี ไม่เหลือ เพราะเหตุว่ามีปัจจัยเกิดขึ้น แล้วก็ดับไป แล้วก็ไม่กลับมาอีก

เพราะฉะนั้น สี ที่กำลังปรากฏทางตา ในภาษาไทยใช้คำนี้ แต่ภาษาบาลีใช้คำว่ารูปารมณ์ แต่ถ้าจะใช้คำว่าสีแล้วไม่เข้าใจ เข้าใจเหมือนเดิมว่าสีเขียว สีแดง ก็ไม่มีประโยชน์ เพราะฉะนั้นเข้าใจให้ตรง ก็คือว่ามีสิ่งที่กำลังปรากฏให้เห็นได้ หรือว่ามีธาตุ ธรรมคือความจริงอย่างหนึ่ง ซึ่งกระทบตาได้ เมื่อจิตเห็นเกิดขึ้นสิ่งนี้ก็ปรากฏ นี่คือพระปัญญาคุณของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ไม่ใช่เพียงได้ยินคำว่าจักขุวิญญาณเกิดขึ้น มีรูปคือรูปารมณ์เป็นอารมณ์ แล้วก็ผ่านไป ข้ามไป แต่ไม่ได้เข้าใจเลยว่าคำนี้เตือนให้เข้าใจว่าทุกคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นคำจริง ซึ่งให้บุคคลอื่นสามารถค่อยๆ เข้าใจ เพื่อที่จะรู้ความจริงซึ่งกำลังเกิดดับในขณะนี้ จึงสามารถที่จะดับกิเลสได้ มิเช่นนั้นก็ไม่เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

ที่มา ...

วินัยเป็นปริยัติ