ข้อปฏิบัติของศิษย์พึงมีต่ออาจารย์ ต่ออุปัชฌายะ
สำหรับในการเกื้อกูลอนุเคราะห์บุคคลที่มีอกุศลให้ออกจากอกุศล บางท่านก็อยู่ในฐานะที่ลำบาก
ใน ตติยสมันตปาสาทิกา อรรถกถาพระวินัย มหาวรรค อุปฌายวัตตกถา เป็นวัตรข้อปฏิบัติของศิษย์พึงมีต่ออาจารย์ ต่ออุปัชฌายะ ซึ่งถ้าจะศึกษาจากพระวินัย มหาวรรค ก็มีข้อความแสดงถึงวัตรปฏิบัติของศิษย์ที่มีต่ออุปัชฌายะอาจารย์ ที่เป็นชีวิตปกติประจำวันอย่างละเอียด ตั้งแต่ลุกขึ้นแต่เช้าตรู่
ตติยสมันตปาสาทิกา มีข้อความว่า
เมื่ออุปัชฌาย์กล่าววาจาใกล้ต่ออาบัติ พึงห้าม เป็นเชิงถามอย่างนี้ว่า พูดเช่นนี้ควรหรือขอรับ ไม่เป็นอาบัติหรือ แต่ตั้งใจว่าจักห้าม แล้วก็ไม่ควรพูดกับท่านว่า ท่านผู้ใหญ่อย่าพูดอย่างนั้น
นี่ก็เป็นเรื่องที่จะเกื้อกูลระหว่างศิษย์กับอาจารย์
พระวินัยปิฏก มหาวรรค ภาค ๑ มีข้อความว่า
ถ้าความเห็นผิดบังเกิดแก่อุปัชฌายะ สัทธิวิหาริกพึงให้สละเสีย หรือพึงวานภิกษุอื่นให้ช่วย หรือพึงทำธรรมกถาแก่อุปัชฌายะนั้น
นี่เป็นหน้าที่ของศิษย์ที่จะพึงมีต่ออาจารย์ แต่ข้อสำคัญคือ ถ้าศิษย์นั้นเป็นผู้ที่เลื่อมใสในบุคคล ไม่ได้ตรวจสอบทานเทียบเคียงกับพระธรรมวินัย ก็ย่อมจะไม่รู้ว่า อาจารย์เห็นผิดหรือเข้าใจผิด ที่จะรู้ว่า บุคคลใดไม่ว่าจะเป็นศิษย์หรือเป็นอาจารย์ก็ตามมีความเห็นผิด มีความเข้าใจผิดนั้น ก็จะต้องรู้ได้โดยการศึกษาพระธรรมโดยตรงจากพระไตรปิฎก
ที่มา ...