จิตไม่มีหน้าที่จำ แต่สัญญาเจตสิกเป็นสภาพที่จำ
ผู้ฟัง ท่านอาจารย์ครับ ทำไมสัญญาเจตสิกเขายอดเยี่ยมเหลือเกิน จำสัณฐานของเสียงเสียจน ...
ท่านอาจารย์ มีคำตอบไหมคะ เพราะเป็นลักษณะของสัญญา ใครก็เปลี่ยนลักษณะนั้นไม่ได้ จะให้จิตจำไม่ได้ จิตไม่ได้มีลักษณะจำ จิตเป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้แจ้งลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ ซึ่งภาษาบาลีใช้คำว่าอารมฺมณะ หรือ อาลมฺพน อารมณ์เป็นภาษาไทย สิ่งใดที่จิตกำลังรู้ สิ่งนั้นเป็นอารมณ์คือสิ่งที่ถูกจิตรู้ เพราะฉะนั้นจิตไม่ได้ทำอะไรเลย นอกจากเป็นสภาพที่รู้แจ้งในลักษณะของอารมณ์ที่ปรากฏ ที่เราเห็นเป็นคนต่างๆ ถ้าจิตไม่เห็นไม่รู้แจ้งในความต่าง จะรู้ได้ไหมว่าเป็นหลายคน ต้นไม้หลาย..ดอกไม้อะไรก็แล้วแต่
เพราะฉะนั้นก็เห็นได้ว่าแม้แต่ความจำ ต้องอาศัยเกิดกับจิตที่รู้แจ้งลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏให้จิตรู้ แต่จิตไม่มีหน้าที่จำ ที่ว่าทำไมช่างจำได้มากมายเหลือเกิน จำได้วิจิตร จำได้ทุกเรื่องตั้งแต่เป็นเด็กมา นิทานกี่เรื่องก็ยังนึกออก คำโคลงคำกลอนอะไรก็คิดออก เพราะอะไร เพราะสัญญาเจตสิก ทำไมจึงเป็นอย่างนั้น ก็เพราะเป็นสภาพที่จำ เปลี่ยนลักษณะของสภาพธรรมแต่ละอย่างไม่ได้เลย สภาพที่จำก็มีหน้าที่จำเท่านั้น ทำอื่นไม่ได้ โกรธไม่ได้ สุขไม่ได้ ทุกข์ไม่ได้ แต่จำได้
ที่มา ...