ยากที่จะแยกรู้ได้ เพราะจำแล้วก็ยังไม่รู้ว่าจำ

ผู้ฟัง ขณะที่จำไม่ได้ เป็นลักษณะของสัญญาจำไม่ได้ หรือว่า เราวิตกไม่ได้

ท่านอาจารย์ คุณรังสรรค์ทราบว่าจำไม่ได้ ใช่ไหม ขณะนั้นคือสัญญาเจตสิกจำแล้วว่า จำไม่ได้ หลับก็รู้ว่าเมื่อกี้นี้หลับ เดี๋ยวนี้ไม่หลับ จึงกล่าวว่า ยากที่จะรู้ได้ว่าสัญญาเจตสิกได้ทำหน้าที่ของสัญญาเจตสิก ในขณะที่เจตสิกอื่นก็ทำหน้าที่ของเจตสิกอื่นๆ พร้อมๆ กัน และเราสามารถที่จะไปแยกรู้ความต่างของเจตสิกแต่ละอย่างซึ่งทำหน้าที่แต่ละอย่าง ก็ต้องอาศัยการฟัง และการค่อยๆ พิจารณา แต่สัญญาเจตสิกก็ทราบได้อย่างเดียวว่า เป็นสภาพธรรมที่จำ ไม่ว่าจะจำอะไรทั้งหมด นั่นคือสัญญาเจตสิก และเราก็จำตลอดเวลาด้วย ขณะนี้แม้จำ ก็ไม่รู้ว่าจำด้วยซ้ำไป

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 16