เห็นพระพุทธเจ้า ตามกำลังของปัญญา

ผู้ฟัง พระพุทธองค์ท่านตรัสว่า “ผู้ใดเห็นธรรมผู้นั้นเห็นเรา” เราจะเข้าใจพระธรรมแค่ไหน ถึงจะเข้าใจว่าเราได้เห็นพระพุทธเจ้า

ท่านอาจารย์ ก็เป็นไปตามกำลังของปัญญา ขั้นแรกไม่รู้ว่าธรรมคืออะไร และเมื่อรู้ การที่เรารู้มาจากไหน ใครเป็นผู้ตรัสรู้ ว่าไม่มีสัตว์ไม่มีบุคคลแต่มีธรรม โลกทั้งโลกคือนามธรรม หรือรูปธรรมอย่างหนึ่งอย่างใดเท่านั้นเอง และต้องเกิดด้วยจึงปรากฏ และเมื่อเกิดแล้วก็ดับด้วย แต่เมื่อไม่ประจักษ์การเกิดดับ เพราะอวิชชาความไม่รู้ก็จะมีการปรุงแต่งเป็นสังขารเป็นความคิดที่วิจิตรต่างๆ เป็นกุศลบ้าง เป็นอกุศลบ้าง แต่ก็ไม่ได้ออกจากสังสารวัฏฏ์ เพราะว่าจะต้องเป็นอย่างนี้ตามสภาวะของจิตซึ่งเป็นอนันตรปัจจัย ทันทีที่จิตขณะหนึ่งดับก็เป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิด จนกว่าจะถึงกาละที่เป็นจุติจิตของพระอรหันต์เท่านั้นที่จะไม่มีจิตเกิดต่อจากจิตนั้นได้

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 17