ลักขณาธิจตุกะ แสดงลักษณะที่ต่างๆ กันไปของธรรม
ผู้ฟัง จิตมี ๘๙ แบ่งเป็น วิบาก กุศล อกุศล กิริยาจิต ขอความกระจ่างในส่วนนี้
อ.อรรณพ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงนามธรรมไว้ ๕๓ ประเภท คือเจตสิก ๕๒ ประเภท ส่วนจิตแม้ว่าจะหลากหลายเป็น ๘๙ หรือ ๑๒๑ แต่เฉพาะจิตจริงๆ มีสภาพเป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้อารมณ์ จิตไม่ได้ทำหน้าที่ของเจตสิกแต่ละอย่าง แต่เพราะเจตสิกที่เกิดประกอบกับจิตนั้นมีความหลากหลาย และเจตสิกนั้นปรุงแต่งจิตในลักษณะต่างๆ ให้จิตนั้นหลากหลายไปเป็น ๘๙ เป็น ๑๒๑ ประเภท ในขณะที่อกุศลเจตสิกปรุงแต่งจิต ก็ปรุงแต่งให้จิตนั้นให้เป็นอกุศล อกุศลประเภทโลภะ ก็ต่างจากโทสะ และโมหะ หรือแม้จะเป็นกุศลประเภทต่างๆ เช่น กุศลขั้นทาน ขั้นศีล กุศลขั้นความสงบ หรือกุศลที่สูงขึ้นที่รู้ลักษณะสภาพธรรมตามความเป็นจริง จิตก็หลากหลายไปเป็นกุศล อกุศล วิบาก กิริยา ประการต่างๆ
ท่านอาจารย์ สภาพธรรมที่มีจริง ทรงแสดงโดยการตรัสรู้ สภาพธรรมที่มีจริงแต่ละอย่าง ก็จะมีลักษณะของสภาพธรรมนั้น แล้วก็ยังมีกิจการงานหน้าที่ของสภาพธรรมนั้น มีอาการที่ปรากฏให้รู้ได้ว่ามีสภาพธรรมนั้น และมีเหตุใกล้ให้เกิดมีลักษณะ ๔ อย่าง จึงมีคำว่า “ลักขณาทิจตุกะ” หมายความว่าเป็นลักษณะของสภาพธรรมที่มีจริง ที่แสดงไว้ว่าสภาพธรรมที่เป็นปรมัตถธรรมแต่ละลักษณะจะมีทางที่จะให้เราเห็นความต่างโดยลักษณะ โดยกิจ โดยอาการที่ปรากฏ และโดยเหตุใกล้ให้เกิด
ที่มา ...