จริงๆ แล้วเราสามารถจะรู้อะไรได้ในลักขณาธิจตุกะ
ผู้ฟัง สิ่งที่กำลังปรากฏ สติ หรือปัญญาไม่เกิด ก็เพราะว่าเราไม่ได้ระลึกที่สติ ระลึกที่ลักขณาธิจตุกะ ใช่ หรือไม่
ท่านอาจารย์ ถ้ากล่าวถึงลักขณาธิจตุกะ มีลักษณะเป็นต้น มีรสะ คือกิจ มีอาการที่ปรากฏ มีเหตุใกล้ให้เกิดของสภาพธรรมไม่ว่าจะเป็นปรมัตถธรรมอะไร แต่ว่าจริงๆ แล้วเราสามารถจะรู้อะไรได้ เราสามารถจะรู้เหตุใกล้ให้เกิดได้ หรือไม่ เราสามารถจะรู้อาการเกิดดับสืบต่อที่ปรากฏได้ หรือไม่ เราสามารถจะรู้กิจได้ หรือไม่ ทั้งๆ ที่เราฟังเข้าใจว่า จิตมีลักษณะที่รู้แจ้งอารมณ์ เพราะฉะนั้นก็เป็นเรื่องที่เรากำลังศึกษาพระปัญญาคุณของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า และผู้ที่เป็นพระอริยสาวกก็สืบทอดความเข้าใจสืบต่อกันมา เพราะฉะนั้น เวลานี้เดี๋ยวนี้เรากำลังฟังเรื่องของจิต แต่ว่าลักษณะของจิตจริงๆ แม้ว่าเป็นสภาพที่รู้แจ้งอารมณ์ เราก็ได้ยินนับครั้งไม่ถ้วนจนกว่าจะเริ่มที่จะเข้าใจเดี๋ยวนี้ว่าสภาพรู้ขณะนี้มี จึงมีสิ่งที่ปรากฏ อย่างนี้ก็ยังเข้าใจยากใช่ หรือไม่ แต่เป็นการเริ่มต้นของสติระดับหนึ่ง ซึ่งถ้าจะใช้คำก็คือ "สติปัฏฐาน" หรือ "สติสัมปชัญญะ" ระดับที่กำลังรู้ความเป็นจริงของจิตเห็นว่ามีจริงๆ แล้วก็เป็นสภาพซึ่งไม่มีรูปร่างเลย แล้วพอได้ยินก็มีสภาพของจิตซึ่งมีจริงไม่มีรูปร่างแต่กำลังได้ยิน เพราะฉะนั้น จะรู้จิตได้ก็ต่อเมื่อระลึกได้ว่าขณะนี้มีสิ่งหนึ่งสิ่งใดปรากฏ ไม่ว่าจะเป็นทางตาที่กำลังปรากฏขณะนี้ ก็เริ่มที่จะเข้าใจแต่ว่าเล็กน้อยมาก เพราะว่าเพียงการฟัง เราก็ฟัง แต่ก็ยังไม่เข้าถึงธาตุที่เกิดขึ้นเห็น และก็ดับไป หรือว่าธาตุที่เกิดขึ้นได้ยินแล้วก็ดับไป แต่รู้ว่าวันหนึ่งสิ่งที่มีจริงจะปรากฏจริงๆ แต่ต้องปรากฏกับปัญญาที่อบรมแล้ว ตั้งแต่ขั้นการฟัง โดยไม่ถูกล่อลวงด้วยโลภะ เพราะว่าโลภะจะเข้ามาเร็วมาก เพียงแค่นี้ แล้วเมื่อไหร่เราจะรู้ "แล้วเมื่อไหร่" ขณะนั้นไม่ได้เข้าใจลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ เพราะว่าสิ่งที่ปรากฏจริงๆ มีลักษณะที่สั้นมาก เล็กน้อยมาก ถ้าขณะใดไม่มีการระลึกตรงทันที ขณะนั้นก็คือสิ่งนั้นดับแล้ว
เพราะฉะนั้น จะเห็นได้ว่าเราชินกับความคิดนึกเรื่องต่างๆ มากมาย คิดแม้แต่ว่าเมื่อไหร่จะรู้ลักษณะของจิต นี่ก็คือคิด อย่างนี้จะไม่มีการรู้ลักษณะของจิตเลย เพราะว่าขณะที่คิดนั้นจิตเป็นสภาพที่กำลังคิดคำว่าเมื่อ-ไหร่-จะ-รู้-ลักษณะ-ของ-จิต เพราะฉะนั้นทั้งหมดไม่พ้นไปจากจิตเลย ไม่ว่าอะไรก็ตาม จะเป็นคำ จะเป็นเรื่อง จะเป็นเสียง จะเป็นสิ่ง ก็คือว่าเป็นสภาพที่จิตกำลังรู้ทั้งนั้น เพราะฉะนั้นการฟังจะอุปการะไม่ให้เราใจร้อน และก็มีการที่ระลึกเมื่อใด คือเข้าใจเมื่อใด ทีละเล็กทีละน้อยว่าขณะนี้มีสิ่งนี้ปรากฏแล้ว สภาพรู้คือกำลังเห็น ยากใช่ไหม
ผู้ฟัง ยาก
ท่านอาจารย์ ยาก แต่เริ่มต้นได้ ถ้ามีปัจจัย
ที่มา ...