จิตทุกประเภท ต้องเป็นชาติหนึ่งชาติใด
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้น เรื่องชาติของจิตเป็นเรื่องสำคัญ จิตทุกประเภทที่เกิดขึ้นต้องเป็นชาติหนึ่งชาติใดใน ๔ ชาติ จิตที่กำลังเห็นขณะนี้ เป็นชาติอะไร เฉพาะจิตเห็น เป็นชาติวิบาก ก่อนจิตเห็นเป็นจิตอะไร ขณะใดที่ไม่มีการเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การลิ้มรส การรู้สิ่งที่กระทบสัมผัสเลย ไม่คิดนึก ไม่ฝัน ไม่อะไรทั้งหมด ถ้าจิตเกิดขึ้นขณะนั้นจะต้องทำภวังคกิจ ถ้าไม่เกิดจะเป็นอย่างไร
ผู้ฟัง เป็นพระอรหันต์
ท่านอาจารย์ เมื่อปรินิพพานแล้วไม่มีการเกิดอีกเลย แต่เป็นไปได้สำหรับขณะที่ยังไม่ใช่พระอรหันต์ เวลานี้มีจิตเห็น ก่อนจิตเห็นเป็นปัญจทวาราวัชชนจิต ก่อนปัญจทวาราวชนจิตต้องมีจิตเกิด ไม่ใช่ว่างไปเลย โดยไม่มีจิตเกิดเลย และจิตที่เกิดนั้นเป็นภวังค์ ดำรงภพชาติความเป็นบุคคลนี้ ยังไม่จุติ ยังไม่จากโลกนี้ไป ต้องมีภวังคจิตเกิดก่อนเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส คิดนึก ภวังคจิตเป็นชาติอะไร เป็นชาติวิบาก จิตที่เกิดก่อนภวังคจิตมีไหม ตอบได้ ๒ อย่าง ก็คือ ก่อนภวังคจิต ก็คือภวังคจิตที่เกิดก่อนก็ได้ และก่อนจริงๆ ก็คือปฏิสนธิจิต ถ้าไม่มีปฏิสนธิจิตเลย ภวังคจิตเกิดไม่ได้
เพราะฉะนั้น ชีวิตตั้งต้นด้วยจิตขณะแรกคือปฏิสนธิจิตซึ่งเป็นวิบากจิต เป็นผลของกรรมหนึ่งซึ่งได้กระทำแล้ว
ที่มา ...