ภวังคุปปัจเฉทะ เป็นทวารของมโนทวารวิถีจิตที่จะเกิดต่อ

ผู้ฟัง มีคำที่ขึ้นมาอีกที่ผมยังไม่แน่ใจ อาจารย์พูดถึงมโน มโนทวาร ภวังคุปัจเฉทะ มันมีศัพท์ใหม่ขึ้นมาอีก อันนี้หมายถึงอะไร

ท่านอาจารย์ เรามีคำว่ามโนได้แก่จิตทุกขณะ ทีนี้ตัวมโนทวารไม่ใช่เป็นทวารที่จิตจะเกิดรู้อารมณ์ ให้ทราบว่าทวารเป็นทางที่จิตจะเกิดขึ้นรู้อารมณ์อื่นที่ไม่ใช่อารมณ์ของภวังค์

เพราะฉะนั้น ถ้าเป็นตา จักขุปสาทเป็นทวารสำหรับเห็น ถ้าเป็นโสตปสาทเป็นทวารสำหรับได้ยิน ถ้าเป็นฆานปสาทเป็นทวารสำหรับได้กลิ่น ชิวหาทวารเป็นทวารสำหรับจิตลิ้มรส และกายทวารก็คือทวารของกายปสาทที่สามารถจะรู้เย็น ร้อน อ่อน แข็ง ตึง ไหว ถ้าเป็นมโนทวารต้องหาแล้วว่าอะไร ไม่ใช่รูป ๕ รูปนี่เลย เพราะฉะนั้น ต้องเป็นภวังคุปัจเฉทะ ภวังค์ขณะสุดท้ายเป็นทวารของมโนทวารวิถีจิตที่จะเกิดต่อ

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 28