จิตที่ทำอาวัชชนกิจเกิดก่อนวิถีจิตอื่นทั้งหมด
ก็น่าอัศจรรย์ทั้งๆ ที่เรากำลังนั่งอยู่เดี๋ยวนี้ไม่รู้อะไรอีกตั้งหลายอย่าง คือเหมือนกับว่ามีเห็นอยู่ตลอดเวลา ทั้งๆ ที่คิดนึกก็มีสลับก็ไม่รู้ ทั้งๆ ที่มีภวังค์คั่นอยู่ก็ไม่รู้ด้วย นี่ก็เป็นเรื่องที่ว่าทางหนึ่งทางใดยังไม่ครบเลย วิถีจิต เรากล่าวเพียงวิถีจิตแรก คือถ้าเป็นทางปัญจทวาร ปัญจทวาราวัชชนจิตก็เกิดเป็นวิถีจิตแรกโดยที่ยังไม่เห็น ยังไม่ได้ยินอะไรเลย ถ้าเป็นทางมโนทวาร ภวังคุปัจเฉทะดับไปแล้ว มโนทวาราวัชชนจิตต้องเกิดเป็นวิถีจิตแรก
เพราะฉะนั้น มโนทวาราวัชชนจิตไม่ใช่มโนทวาร ถูกต้องไหม เพราะว่ามโนทวารเป็นภวังคจิตขณะสุดท้ายคือภวังคุปัจเฉทะ แต่วิถีจิตแรกทางมโนทวารเป็นมโนทวาราวชนะ เพราะฉะนั้น จิตที่ทำอาวัชชนกิจจะเกิดก่อนวิถีจิตอื่นทั้งหมดไม่ว่าจะเป็นทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ก่อนที่กุศลจิต และอกุศลจิตจะเกิดหรือว่าก่อนที่จิตอื่นๆ จะเกิดขึ้นรู้อารมณ์ทางหนึ่งทางใด ทาง ๕ ทวารต้องเป็นปัญจทวาราวัชชนะ ทางมโนทวารก็ต้องเป็นมโนทวาราวัชชนะ
ที่มา ...