วิถีจิต กับ วาระ
ผู้ฟัง ๑๗ ขณะ เรานับโดยรูปเกิด ขอเรียนถามว่า จากอตีตภวังค์ไปจนกระทั่งถึงตทาลัมพนะ ๑๗ ขณะ นี้ เราเรียกว่า ๑ วิถี หรือ ๑ วาระ
ท่านอาจารย์ วิถีจิต หมายความถึงจิตที่รู้อารมณ์ทางหนึ่งทางใด ไม่ใช่ภวังคจิต เพราะฉะนั้นปัญจทวาราวัชชนจิตเป็นวิถีจิต เพราะอาศัยจักขุทวารเกิดขึ้นรู้สิ่งที่ปรากฏทางตา จิตเห็น จักขุวิญญาณเป็นวิถีจิต เพราะอาศัยจักขุปสาทรูป เกิดขึ้นทำกิจเห็น เพราะฉะนั้นในวาระ๑ จะมีวิถีจิตเกิด ๗ วิถี หรือ ๖ วิถี หรือ ๕ วิถี ก็แล้วแต่ เพราะวิถีหนึ่งๆ ก็ใช้ชื่อๆ หนึ่ง ปัญจทวารวิถี ๑ ขณะ จักขุวิญญาณวิถี ๑ ขณะ เป็น ๒ วิถี สัมปฏิจฉันนะจิตเป็นวิถีจิตอีก ๑ ขณะเป็น ๓ วิถี สันตีรณะจิตอีก ๑ ขณะเป็น ๔ วิถี โวฏฐัพพนะจิต ๑ ขณะเป็น ๕ วิถี ชวนจิต ๗ ขณะเป็น ๑ วิถี เพราะเป็นจิตประเภทเดียวกัน และตทาลัมพนะจิตอีก ๒ ขณะเป็น ๑ วิถี เป็น ๗ วิถีจิต หรือ ๗ ประเภทของวิถี
ผู้ฟัง เพราะฉะนั้นคำว่า “วิถี” เราจะต้องซอยลงไป แต่วาระนี่ทั้งหมดเลยตั้งแต่ปัญจะไปจนถึงตทาลัมพนะ
ท่านอาจารย์ จนกว่ารูปๆ หนึ่งจะดับ จึงจะบอกได้ว่าเป็นตทาลัมพนะวาระ หรือเป็นชวนะวาระ
ที่มา ...