เห็นมี แต่กล่าวเจาะจงไม่ได้ว่าวาระใด
ขณะนี้ทราบ ๒ กิจ แล้ว คือ ปฏิสนธิกิจ และ ภวังคกิจ อีกกิจหนึ่ง คือ จุติกิจ มีแน่นอน ต้องเกิดขึ้นแน่ๆ แต่ตอนนี้ยังไม่เกิดเท่านั้นเอง เกิดเมื่อไหร่ทำกิจอื่นได้ไหม ทำภวังคกิจก็ไม่ได้ ทำกิจเห็นก็ไม่ได้ ทำกิจอื่นไม่ได้เลย นอกจากเกิดขึ้นเพื่อทำกิจสิ้นสุดความเป็นบุคคลนี้ พรากจากความเป็นบุคคลนี้ไม่กลับมาอีกเลย สักหนึ่งขณะจิตก็ไม่ได้โดยสิ้นเชิง
ทางตาขณะนี้เป็นอย่างนี้ รู้ได้ตอนไหน ตอนปัญจทวาราวัชชนะ หรือจักขุทวาราวัชชนะรู้ได้ไหม ไม่ได้ ตอนที่เป็นจักขุวิญญาณ (เห็น) รู้ได้ไหม เห็นมี แต่กล่าวเจาะจงไม่ได้เลย เพราะเป็นความรวดเร็วมากไม่รู้ว่าเห็นกี่วาระ ฉะนั้นจะกล่าวเจาะจงทีเดียวก็ยาก แต่ให้ทราบว่าลักษณะที่เห็น ธรรม หรือ ธาตุที่สามารถเห็นได้ก็คือขณะที่กำลังเห็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่กำลังปรากฏทางตาแม้ไม่ต้องเรียกชื่อ แต่ไม่สามารถที่จะรู้ความละเอียดถึงขนาดที่ว่าปัญจทวาราวัชชนะ หรือว่าสัมปฏิจฉันนะ สันตีรณะ ขณะนี้ก็จะมีเพียงลักษณะที่เห็นปรากฏ ซึ่งความจริงก็หลายวาระมาก เพราะว่าเหมือนกับเห็นไม่ได้ดับ แต่ความจริงเมื่อรูปดับต้องเป็นภวังค์คั่นทุกครั้ง ไม่ได้แสดงว่ามีเห็นสืบต่อไปได้ตลอดเวลา
ที่มา ...