ที่สะสมมาแล้วอยู่ในจิต ไม่ได้ไปไหนเลย
ผู้ฟัง เหตุใดคุณภาพของภวังค์แต่ละคนจึงไม่เหมือนกัน
ท่านอาจารย์ ชื่อว่าจิต เป็นสภาพที่กรรม กิเลส สั่งสมวิบาก จิตขณะหนึ่งเกิด ดับแล้ว ไม่ได้หมดไปเลย อนันตรปัจจัย ตัวจิตนั่นแหละเป็นปัจจัย ที่จะทำให้จิตขณะต่อไปเกิดสืบต่อทันทีโดยไม่มีระหว่างคั่น ใครก็ไปยับยั้งไม่ได้ เพราะฉะนั้นจิตที่เกิดสืบต่อจะต่าง หรือว่าจะรับทุกสิ่งทุกอย่างที่จิตขณะนั้นได้มี เพราะฉะนั้น แต่ละขณะ เช่นการฟังวันนี้ การฟังอาทิตย์ต่อไป ครั้งต่อไป เป็นปัจจัยที่จะเห็นได้ว่า มีการสืบต่อของความคิดความเข้าใจในสิ่งที่ได้เคยฟังแล้ว เพราะฉะนั้น ให้ทราบว่า จิตขณะหนึ่งซึ่งดับแล้วเป็นปัจจัยไปให้จิตขณะต่อไปเกิด จิตขณะต่อไปที่เกิดต่อ ต้องรับทุกอย่างสะสมสืบต่อจากขณะหนึ่งไปอีกขณะหนึ่งในแสนโกฎกัปมาแล้ว
ถ้าคิดถึงเมื่อวานนี้กับวันนี้ ประสบการณ์ต่างๆ ซึ่งแต่ละคนมี ก็สะสมสืบต่อปรุงแต่งให้มีการคิดถึงเรื่องนั้น ให้คิดถึงสิ่งที่ได้ยินได้ฟังด้วยความแยบคาย ความถูกต้อง เป็นความคิดที่ถูก เป็นกุศล หรือว่าเป็นความคิดที่เป็นอกุศล เพราะแม้บางคนจะได้ฟังธรรมมานาน แต่ก็ยังผูกโกรธ โกรธนั้นไม่ว่ากันเพราะว่าอย่างไรก็ต้องเกิดเมื่อมีเหตุปัจจัย แต่ไม่ลืม และก็ยังโกรธต่อ และก็ยังโกรธอยู่ นี่ก็แสดงให้เห็นถึงการสะสมอะไรมาก การฟังธรรมในขณะนี้ที่เข้าใจว่าเป็นแต่เพียงสภาพธรรมที่ไม่มีตัวตนเลย เราจะต้องเกิดต่อไป ชาตินี้เราเกิดมาเป็นคนนี้ ก็คงต้องเป็นคนนี้ตามบุญตามกรรมที่แล้วแต่ว่าขณะไหนจะเป็นกุศล หรือเป็นอกุศล รู้สิ่งใดทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ แต่ลองคิดว่าชาติหน้าเราอยากจะเป็นเหมือนที่เราเป็นชาตินี้ หรือว่าอยากจะดีกว่า คงไม่มีใครคิดอยากเลวกว่าใช่ไหม เพราะฉะนั้นก็เรียนได้ สะสมได้ ถ้าสะสมความดีไว้มากๆ เวลาที่เราเกิดอีก ที่เราสะสมมาแล้วก็อยู่ในจิตไม่ได้ไปไหนเลย
เพราะฉะนั้น อยู่ที่แต่ละขณะที่มีการเห็น การได้ยิน แล้วก็จิตเป็นกุศลบ้างเป็นอกุศลบ้าง เป็นกุศลประเภทใดเป็นอกุศลประเภทใด เช่น บางคนจะมีความริษยาน้อยมาก เพราะไม่มีปัจจัยให้ต้องไปริษยาใคร แต่บางคนก็สะสมมามากเหลือเกิน ทั้งๆ ที่มีทุกอย่าง แต่ยังริษยาคนอื่น แต่ก็ไม่ใช่หมายความว่าคนที่ไม่ใช่พระอริยบุคคลจะหมดความริษยา อาจจะมีอย่างแผ่วเบา อย่างอ่อนมาก และนานๆ ครั้งหนึ่งที่เกิดขึ้นมาเล็กๆ น้อยๆ ก็ได้ ถ้าผู้นั้นมีปัญญาก็สามารถที่จะรู้ความจริงของสภาพธรรมในขณะนั้นว่าเป็นสภาพธรรมอย่างหนึ่ง ให้รู้ความจริงว่า จะไปกังวล หรือจะไปเดือดร้อน หรือจะไปทำอะไรกับสิ่งที่มีปัจจัยเกิดแล้ว และดับแล้วด้วย แก้ไขอะไรกับสิ่งที่เกิดแล้วดับแล้ว แต่สามารถที่จะมีความเห็นถูก ความเข้าใจถูก ความคิดถูก ที่ค่อยๆ สะสมจากชาติหนึ่งไปอีกชาติหนึ่ง หรือ จากขณะหนึ่งไปอีกขณะหนึ่งได้
ที่มา ...