มโนทวารวิถีรับรู้ต่อจากทางปัญจทวาร

เวลาที่มีการเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การลิ้มรส การรู้สิ่งที่กระทบสัมผัสแล้ว ถ้าไม่มีมโนทวารวิถีรับรู้ต่อ ก็ไม่มีอะไรเกิดขึ้นเลย ไม่มีเรื่องราวต่างๆ เพราะว่าสิ่งที่กำลังปรากฏก็เป็นแต่เพียงลักษณะของปรมัตถธรรม ไม่มีการคิดนึกตรึกถึงรูปร่างสัณฐานใดๆ ทั้งสิ้น แต่เมื่อวิถีจิตที่เป็นปัญจทวารวิถีดับไปแล้ว และมีภวังคจิตเกิดคั่นแล้วจากที่เคยได้เห็น หรือได้ยินก็ตาม จะเป็นเหตุให้ภวังค์ไหว เมื่อภวังค์ไหวแล้วก็เป็นอนันตรปัจจัยให้ภวังคุปัจเฉทะเกิดต่อ เมื่อภวังคุปัจเฉทะดับแล้วปัญจทวาราวัชชนจิตจะเกิดอีกไม่ได้ เพราะปัญจทวาราวัชชนจิตจะเกิดเฉพาะทางปัญจทวารทีละทวาร

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 39