ถ้าจะเข้าใจธรรมจริงๆ อย่าเพียงจำ
ท่านอาจารย์ ต่อไปนี้ให้เข้าใจว่าถ้าจะเข้าใจธรรม ต้องเข้าใจจริงๆ อย่าไปเพียงจำ แม้แต่ชื่อก็ต้องรู้ว่าเป็นจิต หรือเป็นเจตสิก หรือว่าเป็นรูป เช่น ธาตุดินจะเป็นนามธรรมไม่ได้ ให้มีความเข้าใจเป็นของเราเองเพิ่มขึ้น ชัดเจนขึ้น
เห็นกับได้ยินขณะนี้ ตามความเป็นจริงเกิดไม่พร้อมกัน และรูปซึ่งมีอายุเท่ากับจิตเกิดดับ ๑๗ ขณะ สีสันวรรณะที่ปรากฏทางตา และทางหูที่เหมือนกับมีเสียงกำลังปรากฏทางหูด้วย จิตเห็นกับจิตได้ยินห่างกันเกิน ๑๗ ขณะจิต เพราะฉะนั้นลองคิดดูว่ารูปที่ปรากฏทางตากับจักขุทวารวิถีจะสั้น และรวดเร็วสักแค่ไหน แต่ก็คือรูปที่ยังไม่ดับ
ผู้ฟัง ถ้าเกิดวิปัสสนาญาณเกิดก็สามารถเห็นได้ใช่ หรือไม่ สามารถประจักษ์ว่าเป็นแค่สิ่งที่เห็นทางตา
ท่านอาจารย์ เราคงไม่ต้องไปพูดถึงวิปัสสนาญาณ แต่พูดถึงความเข้าใจที่ถูกต้องว่าความเล็กน้อยของรูปที่ปรากฏทางตายังไม่ดับจะสั้นแค่ไหน เพราะฉะนั้นเวลาที่เรากำลังเห็นเป็นคน เป็นสิ่งต่างๆ ก็ต้องรู้ว่ามีจักขุทวารวิถี สิ่งนี้จึงยังปรากฏ และก็ต้องดับไปโดยอาศัยความรวดเร็วเวลาที่จิตคิดนึกสลับทางใจไม่ปรากฏว่าสิ่งที่ปรากฏทางตาดับเลย เพราะฉะนั้นถ้าพูดถึงรูปที่ปรากฏทางตาจริงๆ ก็จะเป็นคนเป็นสัตว์อะไรไม่ได้เลย จะมีการคิดนึกเรื่องราวต่างๆ ก็ไม่ได้
เพราะฉะนั้นต้องแยก ๖ ทวารออกจากกัน
ที่มา ...