ทางรู้อารมณ์มี ๖ ทาง ไม่เกินไปกว่านี้

มีใครสงสัยในเรื่องนี้บ้าง หรือไม่ เรื่องของจิตตั้งแต่หลับจนกระทั่งตื่น แล้วก็รู้อารมณ์เป็นวิถีจิต ขณะใดที่ไม่ใช่ภวังค์ ขณะนั้นต้องอาศัยทางหนึ่งทางใดใน ๖ ทาง ทางรู้อารมณ์นั้นไม่ว่าจะเกิดในโลกไหน เป็นใคร เป็นสัตว์เดรัจฉาน เป็นมนุษย์ เป็นเทพ เป็นพรหม จะมีทางรู้อารมณ์ ๖ ทางไม่เกินนี้ แต่มากน้อยต่างกัน บางภูมิอาจจะมีแค่ทางเดียว เช่น อรูปพรหมภูมิมีทวารเดียว คือ มโนทวาร ไม่มีรูปใดๆ เลยทั้งสิ้น ไม่มีตา ไม่มีหู ไม่มีจมูก ไม่มีลิ้น ไม่มีกาย ค่อยๆ เข้าใจธรรมแล้วก็พิจารณาเห็นโทษของการเกิด ไม่ว่าจะเกิดในภูมิใดทั้งสิ้น ก็ต้องค่อยๆ อบรม ค่อยๆ เข้าใจขึ้น

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 40