เห็นเป็นเรา เห็นสิ่งที่อยู่ในกระจกเพราะคิดถึงสิ่งที่ปรากฏทางตา

ผู้ฟัง ปสาทรูปอยู่กลางตา

ท่านอาจารย์ ตัวจักขปสาทรูปอยู่กลางตา

ผู้ฟัง แล้วก็เหมือนจะแต่เห็นอยู่ข้างหน้า กล่าวว่าข้างหลังไม่เห็น

ท่านอาจารย์ เห็นสิ่งที่ปรากฏ ที่กระทบกับจักขุปสาท เพราะว่าจักขุปสาทอยู่ตรงกลางตาไม่ได้อยู่ข้างหลัง

ผู้ฟัง ตรงนี้ไม่สงสัย แต่ขณะที่ดิฉันส่องกระจกอยู่ ก็มองเห็นคนข้างหลัง ตรงนี้คืออย่างไร ไม่ทราบว่าเห็นข้างหลังได้อย่างไร

ท่านอาจารย์ เพียงแค่เห็นเป็นเราในกระจก ถูก หรือผิด

ผู้ฟัง เห็นเป็นเราในกระจก ที่จริงเป็นเราก็ไม่ใช่แล้ว เป็นสีใช่ไหม

ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นสีอะไรก็ตามแต่ เห็นเราในกระจกเพราะคิดว่ารูปร่างอย่างนี้เป็นเรา พอเกิดมีอะไรที่เหมือนอยู่ข้างหลัง ก็เป็นความคิดอีกว่าสิ่งนั้นอยู่ข้างหลังด้วยความทรงจำ แต่ทั้งหมดก็คือสิ่งที่ปรากฏ

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 49