ภูมิของจิต
สำหรับในเรื่องของภูมิ ก็ต้องทราบว่าในบรรดาจิต ๔ ชาติ กุศล ๑ อกุศล ๑ วิบาก ๑ กิริยา๑ อกุศลเป็นกามภูมิเท่านั้น ระดับต่ำมากเป็นอกุศล คิดดูจะไปไหน จะไปรูปพรหม จะไปอรูปพรหมไม่ได้ ไม่ใช่ภูมิ หรือระดับขั้นนั้น เพราะฉะนั้นขณะใดที่อกุศลประเภทใดเกิดที่ไหน เมื่อไร อย่างไร ระดับของจิต ไม่ใช่ระดับของความสงบขั้นฌาณที่เป็นรูปาวจรจิต หรือว่าเป็นอรูปาวจรจิต หรือไม่ใช่ขั้นที่ดับกิเลสเป็นโลกุตตรจิต เพราะฉะนั้นอกุศลอยู่ที่ไหน เกิดเมื่อไร ต้องเป็นภูมิต่ำสุดคือกามภูมิเท่านั้นอย่างเดียว เป็นภูมิอื่นไม่ได้ เพราะฉะนั้นเวลาที่เทวดาเกิดโลภะ โลภะของเทวดาเป็นชาติอะไร ชาติอกุศล ภูมิอะไร กามภูมิ พอถึงรูปพรหมบุคคล โลภะเกิด ขณะนั้นเป็นจิตชาติอะไร ชาติอกุศล เป็นภูมิอะไร กามภูมิ แสดงว่าตัวจิตของเขาไม่เปลี่ยน เปลี่ยนชาติเปลี่ยนภูมิไม่ได้เลย
สำหรับโลกุตตรจิตในกามภูมิมี หรือไม่ พระพุทธเจ้าตรัสรู้เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าในโลกมนุษย์ซึ่งเป็นกามภูมิ เพราะฉะนั้นโลกุตตรจิตเกิดในกามภูมิได้ที่เป็นสุคติภูมิ เพราะฉะนั้นโลกุตตรจิตจะเกิดในสุขติภูมิเว้นทุกขติภูมิ ความละเอียดเราก็ต้องค่อยๆ ศึกษาไป แต่ให้ทราบว่าเวลาที่เราพูดถึงเรื่องชาติกับภูมิ ต้องเข้าใจว่าแม้ชาติมี ๔ ชาติ กุศลเกิดในภูมิใดก็ได้ วิบากเกิดในภูมิใดก็ได้ กิริยาก็เกิดในภูมิใดก็ได้ แต่อกุศลเกิดได้ภูมิเดียว คือกามภูมิเท่านั้น จะเป็นรูปภูมิคือรูปาวจรจิตไม่ได้ จะเป็นอรูปภูมิไม่ได้ จะเป็นโลกุตตรภูมิไม่ได้ เพราะฉะนั้นเมื่อกล่าวถึงอกุศลก็อยู่ต่ำสุดแล้ว คือแค่เป็นกามภูมิ หรือกามาวจรจิตเท่านั้น
ที่มา ...