หสิตุปปาทจิตเกิดกับรูปพรหมกับเทวดาได้หรือไม่
ผู้ฟัง หสิตุปปาทจิตจะเกิดกับบุคคลที่เป็นรูปพรหม กับเทวดาทั้ง ๖ ชั้นได้ หรือไม่
ท่านอาจารย์ แต่ถ้าเป็นผู้ที่พิจารณาในเหตุผล สำหรับในภูมิที่มีรูป และมีพระอรหันต์ด้วย จะมีโสมนัสเวทนา หรือไม่ มี เพราะฉะนั้นโสมนัสเวทนาของพระอรหันต์ ไม่ว่าจะในภูมิไหนก็ตาม ในมนุษภูมิ หรือในสวรรค์ก็ตามแต่ โสมนัสเวทนาเมื่อเกิดแล้วก็สามารถที่จะกระทำให้รูปนั้นเป็นอาการที่เบิกบาน เพราะฉะนั้นบางทีไม่ต้องถึงกับแย้ม หรือยิ้ม แต่นัยน์ตาบาน หมายความว่าเป็นลักษณะของโสมนัสที่เกิดขึ้นแล้วก็มีการเปลี่ยนแปลง ขณะนั้นรูปนั้นเกิดขึ้นเพราะกิริยาจิต ไม่ใช่เพราะกุศลจิต และอกุศลจิต
ผู้ฟัง อย่างนั้นก็กล่าวว่า มี
ท่านอาจารย์ แน่นอน คือศึกษาธรรมต้องเป็นผู้ที่มั่นคงในเหตุผล แล้วก็ไตร่ตรอง เช่น พรหมที่เป็นสหายของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าก็มีใช่ หรือไม่ ในครั้งพระกัสสปสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์ก่อน
ผู้ฟัง ก็ด้วยเหตุนี้ กระผมได้ฟังมาก็ไม่มีใครกล่าวให้ฟังมาสักที ผมก็เลยต้องถาม
ท่านอาจารย์ ก็คงจะกล่าวแล้วในเรื่องของจิตประเภทต่างๆ ซึ่งเวลาที่กล่าวถึงพระสูตร เราก็จะเห็นได้ว่าเวลาที่มีการสาธุการ หรือว่าเวลาที่มีการยินดีด้วย เวลาที่บุคคลอื่นได้บรรลุมรรคผล
ผู้ฟัง ก็จะกล่าวเฉพาะมนุษย์ แล้วเทวดากับพรหม
ท่านอาจารย์ จิตไม่เปลี่ยน
ผู้ฟัง ก็ด้วยเหตุนี้ผมก็ต้องมีวิจิกิจฉาสงสัยไปว่าเทวดามี หรือไม่ รูปพรหมมี หรือไม่ เพราะไม่เคยได้ยินใครกล่าวมาก่อน
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นเวลาที่เรียนปรมัตถธรรม หรืออภิธรรม จะกล่าวถึงเรื่องจิตโดยละเอียด ในขณะที่พระสูตรจะไม่ได้กล่าวถึงจิตโดยละเอียด แต่เมื่อเข้าใจพระอภิธรรมแล้ว อ่านพระสูตรก็สามารถจะให้ความเข้าใจที่เกิดจากพระอภิธรรมไปเข้าใจสภาพธรรมที่แม้ไม่ได้กล่าวในพระสูตรก็มี
ที่มา ...