กุศลขั้นทาน เวทนาที่เกิดก็ต่างกันตามอัธยาศัย -พฐ.54
ท่านอาจารย์ ถึงแม้ว่าจะเป็นทาน ก็ไม่ได้หมายความว่าเวทนาจะต้องเป็นโสมนัสทุกครั้งใช่ไหม เพราะว่าผู้ที่รับมีหลายบุคคล สมมติว่าเป็นผู้ที่ชอบไปเลี้ยงเด็กกำพร้า บุคคลนั้นสะสมมาก็รู้สึกโสมนัสมากที่ได้ไปอยู่ใกล้ชิดเด็ก ได้ป้อนอาหาร ได้ช่วยเหลือ แต่บางคนไปร่วม ก็เฉยๆ แม้ว่าจะเป็นกุศลที่เป็นทานก็จริง ที่เดียวกันก็จริง แต่ยังต่างกันด้วยความรู้สึกซึ่งแต่ละคนก็ต่างกัน แต่ไม่ได้หมายความว่าจะไม่เห็นอานิสงค์ ก็รู้ว่ากุศลทุกประเภทก็เป็นสิ่งที่ดีทำให้เกิดกุศลวิบาก แต่เราจะไปฝืนใจเราให้เป็นโสมนัสตรงนั้นตรงนี้ก็ไม่ได้ ใช่ไหม เพราะฉะนั้นก็ต้องแล้วแต่อัธยาศัย เคยเป็นอย่างนี้ไหม แม้แต่การให้ทานด้วยกัน ก็ยังต่างไปตามขณะ และตามวัตถุ บุคคล
คุณนิคมก็คงจะรู้ลักษณะของโสมนัสที่เกิด กับ อุเบกขาที่เกิดกับคุณนิคมเองใช่ไหม ว่า เหตุใดเวลาที่เป็นอกุศล รู้สึกจะโสมนัสมาก และก็เวลาที่กุศลจิตเกิดก็เป็นโสมนัส เกิดกับใครคนนั้นก็รู้ แต่คุณนิคมต้องการทราบว่า เหตุใด สำหรับคุณนิคมเอง เมื่อเป็นอกุศล โสมนัสรู้สึกจะมาก แต่เมื่อเป็นกุศล โสมนัสไม่ค่อยจะเกิด ใช่ไหม ขอเชิญคุณวิชัย
อ.วิชัย เพราะสั่งสมความยินดีพอใจ ความติดข้องในนั้นมาก ดังนั้นการที่จะเริ่มแม้สละวัตถุสิ่งของภายนอกก็เป็นสิ่งที่กระทำได้ยาก แต่ผู้ที่แม้ในครั้งก่อนสามารถจะสละวัตถุสิ่งของซึ่งมีผ้าเพียงผืนเดียวที่ต้องใช้ แต่ก็สามารถจะสละให้ได้ มีความยินดีโสมนัสเปล่งคำว่า “เราชนะแล้ว” และก็เป็นบุคคลที่เห็นประโยชน์จริงๆ เห็นว่าการที่มีความยากจนในชาตินี้เพราะเหตุว่าไม่ได้กระทำกุศลที่จะให้ทานในครั้งก่อน ฉะนั้นการฟังพระธรรมในเรื่องของการที่จะให้ของ การคิดการพิจารณาของบุคคลในครั้งโน้นที่สามารถสละให้ได้ ก็เป็นปัจจัยให้เกิดโสมนัส แต่ก็ไม่ใช่ทุกครั้ง ดังนั้นการศึกษาเรื่องของสภาพธรรมก็ให้เข้าใจว่าทุกอย่างเป็นอนัตตา แม้ขณะนี้เองจะให้โสมนัสเกิดก็ไม่ได้ มีจิตเกิดดับเป็นไป ขณะที่เห็น จะเปลี่ยนขณะที่เห็นให้เป็นโสมนัสก็ไม่ได้ เพราะเหตุว่าจิตเห็นเมื่อเกิดต้องประกอบด้วยอุเบกขาเวทนา ฉะนั้นจิตแต่ละประเภทต้องประกอบด้วยเวทนา แต่แล้วแต่ว่าจะมีเหตุปัจจัยอะไรให้กุศลจิตเกิดพร้อมกับอุเบกขาเวทนา หรือโสมนัสเวทนา ฉะนั้นก็เป็นเรื่องของเหตุปัจจัย ถ้าสั่งสมการให้ที่โสมนัสเวทนาเกิด ก็เป็นปัจจัยให้การให้หลังๆ ประกอบไปด้วยโสมนัสเวทนา แต่ว่าก็เกิดจากหลายปัจจัย เพราะเหตุว่า การให้ทุกครั้งไม่ใช่ว่าจะประกอบด้วยอุเบกขาเวทนาทุกครั้ง หรือโสมนัสเวทนาทุกครั้ง ต้องแล้วแต่เหตุปัจจัยว่าจะให้กุศลจิตนั้นเกิดประกอบด้วยเวทนาอะไร
ที่มา ...