จำเป็นที่ต้องศึกษาเรื่องขณะจิตจริงๆ
ขณะที่ฟังต้องทราบว่าเราฟังเป็นเรื่องราว หรือว่าเรากำลังฟังธรรมเป็นปรมัตถธรรมคือเป็นขณะจิต เป็นจิต เป็นเจตสิก เป็นรูป ไม่เช่นนั้นเราจะปนกันหมด เช่นถ้าใช้คำว่า “เข้าฌาณ” เราพูดถึงเรื่องราว อาจจะบอกว่าคนนี้กำลังเข้าฌาณ แต่ลักษณะจริงๆ ก็คือฌาณจิตเกิด กำลังเกิด เพราะว่าจิตเกิดดับสลับกันเร็วมาก ขณะใดที่ไม่ใช่ฌาณจิต ขณะนั้นก็เป็นกามาวจรจิต เพราะเหตุว่าไม่ใช่รูปฌาณ อรูปฌาณ และไม่ใช่โลกุตตระ
เพราะฉะนั้นเราจึงจำเป็นที่จะต้องศึกษาเรื่องขณะจิตจริงๆ มิฉะนั้นถ้าเป็นเรื่องราว เราจะรู้ไหมว่าทันทีที่เห็นไม่ใช่ฌาณจิต ถ้าจะกล่าวว่าเห็นผู้หญิง หรือได้ยินเสียงเพลง ขณะนั้นไม่ใช่ฌาณจิต จะกล่าวว่าคนนั้นเข้าฌาณแล้วเห็นไม่ได้ เพราะฉะนั้นจึงต้องศึกษาเรื่องจิตให้เข้าใจจริงๆ ว่ากำลังพูดเรื่องจิต เป็นกุศลจิต หรืออกุศลจิต ที่สำคัญก็คือว่าจิตไม่เปลี่ยน ถ้าจิตเป็นชาติใดก็เป็นชาตินั้นเปลี่ยนไม่ได้ จิตเป็นอกุศลเกิดขึ้น ไม่ว่าจะเกิดที่ไหน ในสวรรค์กับเทวดา นางฟ้า กับรูปพรหม หรืออรูปพรหม อกุศลเป็นอกุศล ฌาณจิตจะเกิดกับมนุษย์ ไม่ใช่กับพรหมบุคคลในพรหมโลก ฌาณจิตก็เป็นฌาณจิต
เพราะฉะนั้นจะเปลี่ยนแปลงชาติ จะเปลี่ยนแปลงภูมิของจิตไม่ได้เลย
ที่มา ...