สเหตุกะ - อเหตุกะเรียกเฉพาะจิตกับเจตสิกได้หรือไม่
ผู้ฟัง อเหตุกะกับสเหตุกะใช้เฉพาะเรียกจิตกับเจตสิก ไม่ได้เรียกรูปใช่ หรือไม่
ท่านอาจารย์ ต้องเข้าใจความหมาย ไม่ใช่เรียกตามใจชอบว่า สองอย่างเรียก อีกอย่างไม่เรียก แต่ต้องเข้าใจว่ารูปไม่ใช่สภาพรู้ เพราะฉะนั้นจะเกิดร่วมกับโลภเจตสิก โทสเจตสิกไม่ได้ เพราะรูปไม่รู้อะไร เมื่อเหตุเป็นเจตสิกก็ต้องเกิดกับจิต และเมื่อจิตนั้นมีเจตสิกเกิดร่วมด้วย เจตสิกอื่นๆ ทั้งหมดที่เกิดร่วมกับจิตก็ต้องมีเจตสิกนั้นเกิดร่วมด้วย เพราะฉะนั้นสภาพธรรมที่มีเหตุเกิดร่วมด้วยก็ต้องเป็นจิตกับเจตสิกเท่านั้น
ผู้ฟัง เพราะฉะนั้นรูปก็เป็นสเหตุกะ กับอเหตุกะไม่ได้ ต้องเป็นนเหตุ
ท่านอาจารย์ เพราะรูปไม่ใช่สภาพรู้ คือต้องเข้าใจเหตุผล นี่คือพื้นฐานของพระอภิธรรม เราต้องการให้มีความเข้าใจที่มั่นคงจริงๆ ในเรื่องของสภาพธรรมซึ่งเป็นปรมัตถธรรม แต่ละคำก็ต้องเข้าใจด้วยถึงสภาวธรรม เชิญคุณวิชัยอธิบายเรื่องอเหตุกะที่สงสัยว่ารูปเป็นอเหตุกะ
อ.วิชัย เพราะเหตุว่ารูปจะเกิดร่วมกับเหตุไม่ได้ เพราะว่ารูปไม่ใช่สภาพรู้ ไม่ได้เป็นนามธรรม และจะเกิดร่วมกับเหตุไม่ได้
ท่านอาจารย์ จิตกับเจตสิกเป็นสภาพรู้ รูปไม่สามารถจะรู้อะไรได้ เพราะฉะนั้นจิตกับเจตสิกมีโลภเจตสิกเกิดร่วมด้วยก็ได้ มีโทสเจตสิกเกิดร่วมด้วยก็ได้ มีโมหเจตสิกเกิดร่วมด้วยก็ได้ หรือมีอโลภเจตสิก อโทสเจตสิก อโมหเจตสิกเกิดร่วมด้วยก็ได้ แต่รูปไม่ใช่เหตุ และรูปก็ไม่มีเจตสิกที่เป็นเหตุเกิดร่วมด้วยเลย ก็จะไม่มีคำที่ใช้ว่าอเหตุกรูป เหมือนอย่างสเหตุกจิตกับอเหตุกจิต เพราะเหตุว่าได้แสดงไว้แล้วตั้งแต่ต้นว่ารูปไม่ใช่เหตุ และรูปก็ไม่ใช่สภาพธรรมที่มีเจตสิกเกิดร่วมด้วย
ที่มา ...