เข้าใจสิ่งที่กำลังมี ศึกษาธรรมซึ่งไม่ใช่ใครทั้งสิ้น
ผู้ฟัง ขอย้อนไปจักขุ โสตปสาทรูป ทั้ง ๕ รูป นี้ ที่ว่าเกิดจากกรรม ในกรณีของสัตว์เดรัจฉานเช่น หมู หมา กา ไก่ ปลา หรือนก ล้วนแต่มีทวารเหล่านี้ทั้งนั้น แม้แต่มดที่เขาบอกว่ามีตาเยอะ ก็ยังข้องใจว่าทำไมถึงผิดปกติอย่างนั้น หรือธรรมชาติเป็นอย่างนั้นเอง
ท่านอาจารย์ ความวิจิตรของกรรม เป็นมนุษย์ก็ยังสนใจสิ่งที่ไม่ใช่มนุษย์ ติดข้องในเรื่องของสภาพธรรมที่ไม่ใช่มนุษย์ ทั้งๆ ที่สิ่งที่เรามีอยู่สามารถที่จะรู้ได้ เข้าใจได้ ก็ควรเข้าใจสิ่งที่กำลังมี เพราะเหตุว่าไม่ว่าจะเป็นมดเห็นเมื่อไหร่ ต้องมีจักขุปสาทซึ่งเป็นจักขุทวาร และจิตเห็นก็จะเห็นอื่นใดไม่ได้นอกจากสิ่งที่กำลังปรากฏทางตาในขณะนี้ เทวดาก็เช่นเดียวกันต้องมีจักขุปสาท และต้องเห็นสิ่งที่กำลังปรากฏทางตา พรหมบุคคลก็ต้องมีจักขุปสาทซึ่งจะต้องมีสิ่งที่กระทบกับจักขุปสาทนั้นได้ แล้วจิตจึงเกิดขึ้นเห็นสิ่งที่กำลังปรากฏทางตาในขณะนี้ เหมือนกันทุกประการ หรือว่าผู้ที่เกิดในนรกก็เช่นเดียวกัน
เพราะฉะนั้นเวลาที่ศึกษาปรมัตถธรรม ให้ทราบว่าเรากำลังศึกษาธรรมซึ่งเป็นธาตุ ไม่ใช่ใครเลยทั้งสิ้น เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย ใครก็ไปเปลี่ยนแปลงบังคับบัญชาไม่ได้ จึงต้องเข้าใจธรรมจริงๆ ว่าธรรม ก็คือ สิ่งที่มีจริง แล้วแต่ว่าเราจะเรียกสิ่งนั้นด้วยชื่ออะไร เช่น เรียกโดยสภาพที่เป็นจิต เป็นเจตสิก เป็นรูป หรือโดยสมมติบัญญัติว่าเป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นวัตถุสิ่งต่างๆ
ที่มา ...