ถ้าปัญจทวาราวัชชนจิตไม่เกิด จิตอะไรเกิด
ผู้ฟัง แต่ถ้าสมมติว่าปัญจทวาราวัชชนจิตยังไม่ได้เกิด หมายถึงว่ามีการกระทบกันเฉยๆ ปัญจทวาราวัชชนจิตนี่ไม่ได้เกิด ก็จะไม่มีการเห็นใช่ไหม
ท่านอาจารย์ ถ้าปัญจทวาราวัชชนจิตไม่เกิด จิตอะไรเกิด นี่คือความเข้าใจที่จะถามไปถามมาจนกระทั่งแน่ใจว่าถ้าปัญจทวาราวัชชนจิตไม่เกิดแล้วอะไรเกิด
ผู้ฟัง แล้วถ้าเป็นภวังคจิตเกิด
ท่านอาจารย์ โดยไม่ใช่ภวังคุปัจเฉทะด้วย แต่ถ้าเป็นภวังคุปัจเฉทะแล้ว วิถีจิตต้องเกิด ไม่เกิดไม่ได้ เพราะความต่างของภวังค์กับวิถีจิตก็คือว่า ขณะใดที่ไม่ใช่วิถีจิต ไม่ได้อาศัยทางหนึ่งทางใดคือไม่ได้อาศัยตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจเกิด ต้องเป็นภวังค์ เพราะฉะนั้นเมื่อเป็นภวังค์ก็จะเป็นภวังค์ หรือมีอารมณ์กระทบขณะนั้นก็จะเป็น ภวังคจลนะ แต่จะเป็นภวังคุปัจเฉทะไม่ได้ เพราะเหตุว่าถ้าเป็นภวังคุปัจเฉทะดับไป อนันตรปัจจัย สมนันตรปัจจัย ทำให้ปัญจทวาราวัชชนจิตเกิด หรือมโนทวาราวัชชนจิตเกิด คือวิถีแรกที่เกิดเป็นกิริยาจิต
ที่มา ...