ขณะหลับ มีปัญญาเจตสิกเกิดร่วมด้วยหรือไม่
ผู้ฟัง ในขณะที่เรานอนหลับ มีปัญญาเจตสิกเกิดร่วมด้วยหรือไม่
ท่านอาจารย์ ขณะที่เป็นมนุษย์เป็นผลของกุศลกรรม มนุษย์ต่างกันมาก มนุษย์ที่พิการตั้งแต่กำเนิดก็มี มนุษย์ที่ไม่ได้มีปัญญาในทางธรรมเลยก็มี และผู้ที่สามารถถึงความเป็นพระอรหันต์ก็แสดงว่าผู้นั้นต้องมีปัญญา เพราะฉะนั้นปฏิสนธิจิตก็มีความหลากหลาย ถ้าเป็นผลทางฝ่ายกุศลที่ไม่ประกอบด้วยปัญญาก็มี ที่ประกอบด้วยเหตุเพียง ๒ เหตุคือ อโลภะ อโทสะเกิดมาเป็นเศรษฐีมั่งมี รูปร่างสวยงามอะไรก็ตาม แต่ไม่มีปัญญาเจตสิกเกิดกับปฏิสนธิจิต อีกประเภทหนึ่งก็คือปฏิสนธิจิตนั้นเป็นผลของกุศลกรรมที่ประกอบด้วยปัญญา เพราะฉะนั้นให้ผลเป็นปฏิสนธิจิตที่มีปัญญาเจตสิกเกิดร่วมด้วย เพราะฉะนั้นถึงแม้คนที่จะเกิดมาเป็นมนุษย์ แล้วไม่มีปัญญาเกิดร่วมด้วย ได้ฟังธรรม ได้อบรมเจริญปัญญา แต่ไม่สามารถจะรู้แจ้งอริยสัจจธรรมในชาตินั้น
ผู้ฟัง ในกรณีที่เรานอนหลับ ก็ไม่น่าจะมีอารมณ์ที่เป็นเหตุที่ทำให้เกิดปัญญาได้
ท่านอาจารย์ ขณะนั้นเป็นวิบาก กรรมทำให้จิตนั้นเกิด เลือกไม่ได้ว่าจะมีอารมณ์อะไร เลือกไม่ได้ที่วิบากนั้นจะมีปัญญาเกิดร่วมด้วย เพราะว่าเป็นผลของกุศลกรรมที่ประกอบด้วยปัญญา
ที่มา ...