เข้าใจจิตทางปัญจทวารวิถีอย่างสั้นๆ อย่างนี้จะถูกต้องหรือไม่
ผู้ฟัง ตาเห็นรูป หูได้ยินเสียง จมูกได้กลิ้น ลิ้นลิ้มรส กายสัมผัส เมื่อได้ยินเพียงนิดเดียว สภาพธรรมปรากฏไม่มีความหมาย มีเพียงสั้นๆ
ท่านอาจารย์ สั้นมาก และเร็วมากด้วย
ผู้ฟัง เข้าใจอย่างสั้นๆ นี่จะถูกไหม
ท่านอาจารย์ เข้าใจถูกว่านี่คือทางปัญจทวารวิถี รูป ๑๗ ขณะจิตเร็วแค่ไหน ขณะที่กำลังเห็นกับได้ยินพร้อมกันหรือไม่
ผู้ฟัง ไม่พร้อม
ท่านอาจารย์ ไม่พร้อม ห่างกันเกินกว่า ๑๗ ขณะ เพราะฉะนั้นเมื่อจักขุทวารวิถีจิตมีรูปเป็นอารมณ์จริงๆ จะเล็กน้อยสักแค่ไหน เหมือนฟ้าแลบ จากภวังค์ซึ่งไม่มีอะไรปรากฏเลย แล้วก็มีสิ่งที่ปรากฏแล้วก็ดับ
ผู้ฟัง จะเป็นการบัญญัติ หรือหลงในบัญญัติรูปนาม หลงในบัญญัติสมมติหรือไม่
ท่านอาจารย์ ต้องทราบว่าเหตุใดทรงแสดงให้เราทราบ ด้วยพระมหากรุณาที่จะให้เห็นความชัดเจนว่าจิตเกิดดับเร็วมากที่เราคิดว่าจิตไม่เกิดดับเลย ทำให้เรายึดถือว่าจิตเป็นเรา เช่น กำลังเห็นเป็นเราเห็น ขณะได้ยินก็เป็นเราได้ยิน แต่ความจริงจิตเกิดดับหลายขณะเลย ในขณะที่มีสิ่งที่ปรากฏทางตาที่ยังไม่ดับไป ซึ่งขณะนี้เร็วมากจนประมาณไม่ได้ที่ทำให้เห็นว่าไม่มีอะไรดับเลยสักอย่างเดียว เพราะฉะนั้นก็ต้องเป็นปัญญาที่เริ่มเกิดตั้งแต่รู้ว่า ธรรมเป็นธรรม คือแต่ละลักษณะของธรรมเป็นอย่างนั้นเอง สภาพธรรมใดปรากฏแสดงว่าสภาพธรรมนั้นต้องเกิด เกิดแล้วต้องดับ และดับเร็วด้วย
ผู้ฟัง ต้องพึ่งพากันใช่ไหม บัญญัติแล้วก็รูปนาม
ท่านอาจารย์ ทุกอย่างที่จะเกิดได้ต้องมีเหตุปัจจัย เกิดขึ้นมาลอยๆ ไม่ได้
ที่มา ...