ฟังเพื่ออบรมให้เข้าใจชัดเจนในความต่างกันของรูปธรรมกับนามธรรม
ผู้ฟัง แล้วชีวิตประจำวันเรา เราแทบจะแยกไม่ออกเลยว่า รูปคืออะไร นามคืออะไร
ท่านอาจารย์ ถ้าแยกออกแล้วจะต้องฟัง แล้วจะต้องอบรมไหม
ผู้ฟัง คือจริงๆ แล้วยังไม่ถึงจุดที่แยกออก ก็ไม่มีคำตอบให้อาจารย์
ท่านอาจารย์ คือฟังเพื่ออบรมให้เกิดความเข้าใจให้ชัดเจนในความต่างกันของนามธรรม และรูปธรรมนั่นเอง
ผู้ฟัง แล้วลักษณะของรูปอยู่ตรงไหน
ท่านอาจารย์ เห็นอะไร
ผู้ฟัง ถ้าเห็นก็เป็นไมโครโฟน เห็นท่านอาจารย์
ท่านอาจารย์ ถ้าไม่มีสิ่งที่ปรากฏให้เห็นทางตา จะรู้ว่าเป็นไมโครโฟนหรือไม่
ผู้ฟัง ก็ไม่ใช่
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นเห็น เห็นอะไร ตามความเป็นจริง
ผู้ฟัง เห็นสิ่งที่ปรากฏทางตา
ท่านอาจารย์ เห็นสิ่งที่ปรากฏทางตา รวดเร็วเหมือนแสงฟ้าแลบ เพราะว่าดับแล้วเร็วมาก แต่ใจนั้นคิดไม่จบในสิ่งที่เห็น เพราะฉะนั้น ชื่อว่าจิต อีกความหมายหนึ่ง "เพราะมากด้วยความคิด" เพราะฉะนั้นเราจะแยกโลกออกได้ว่า โลกทางตา ชั่วขณะที่กระทบจักขุปสาท ปรากฏแล้วหมดเลย ต่อจากนั้นก็คิด โดยที่ไม่จำเป็นต้องคิดเป็นคำๆ แต่คิดถึงรูปร่างสัณฐานด้วยความทรงจำก็ได้ เช่น เวลาฝัน เหมือนเห็นใช่ไหม แต่จริงๆ ไม่ใช่ ไม่ใช่สิ่งที่กระทบจักขุปสาทเลย เพราะฉะนั้น ก็คือคิดด้วยความจำ แสดงให้เห็นว่าโลกของความคิดติดตามไปแม้สิ่งนั้นไม่ได้ปรากฏทางตาก็ยังคิด เพราะฉะนั้นวันหนึ่งๆ อยู่ในโลกของความคิดของตัวเองมากมายมหาศาล แล้วแต่เหตุปัจจัยว่ามีปัจจัยที่คิดดีหรือคิดไม่ดี คิดถูกหรือคิดผิด เพราะฉะนั้นก็จะเห็นได้ว่า ก่อนจะได้ฟังพระธรรม จิตที่คิดคิดไปในเรื่องอะไร และหลังจากที่ได้ฟังแล้วก็ยังไม่ได้หมดความคิดเลย ไม่มีใครหมดความคิดเลย แต่ต้องเข้าใจให้ถูกต้องว่าคิดไม่ใช่เห็น เป็นคนละขณะ ถ้ายังแยก ๖ โลกไม่ออก ก็ยังเป็นเรา และก็เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด อย่างเช่นเห็นว่าเป็นไมโครโฟน ก็เป็นไมโครโฟนอยู่เรื่อยๆ ไม่ได้เกิดความเข้าใจสักนิดที่จะรู้ว่าเป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏทางตา ถ้าเริ่มเข้าใจถูกว่าเป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏทางตา แม้ว่า ตอนแรกเราอาจจะนึกเป็นคำ แต่ตอนหลังชินเข้าก็รู้ได้ว่า เป็นเพียงสภาพธรรมที่ปรากฏทางตา เป็นความจริงของสิ่งที่เป็นรูปธรรม ที่ถามว่าไม่เห็นรูปธรรมนี่ไม่ได้ใช่ไหม เพราะว่า รูปปรากฏ แต่ว่าดับเร็วมาก ฉะนั้นก็ยังเหลือแต่ความจำที่ทำให้เกิดคิดอย่างยาว เสียงก็เช่นเดียวกัน เสียงปรากฏรวดเร็วเหมือนแสงฟ้าแลบดับแล้ว แต่คิดเรื่องเสียง คิดเรื่องราวต่างๆ แม้แต่กำลังอ่าน จะอ่านพระไตรปิฎก จะอ่านหนังสือพิมพ์ หรือจะอ่านอะไรก็ตาม ความทรงจำเรื่องเสียงทั้งนั้น แม้ว่าจะไม่เปล่งออกมาเป็นคำ แต่ก็รู้ว่าเป็นความทรงจำเรื่องเสียง เป็นเรื่องราวต่างๆ เพราะฉะนั้นเรื่องคิดนี่มากมายเหลือเกิน อยู่ในโลกของความคิดของเราเอง สุขทุกข์ก็อยู่ที่ความคิด
ที่มา ...