จิตที่ไม่มีเหตุเกิดร่วมด้วยในวาระของวิถีจิต

อ.ธิดารัตน์ นอกจากวิบากจิตทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ซึ่งเราเรียกกันว่าทวิปัญจวิญญาณ ๑๐ ดวงจะไม่มีเหตุเกิดร่วมด้วย แล้วก็ยังมีสัมปฏิจฉันนะ ๒ และสันตีรณะ ๓ ก็ไม่มีเหตุเกิดร่วมด้วย ส่วนในขณะปัจจุบันอย่างที่ท่านอาจารย์ได้อธิบายแล้วแม้กระทั่งวาระของวิถีจิตแต่ละวาระก็จะต้องมีภวังคจิตซึ่งก็เป็นชาติวิบาก สำหรับบุคคลที่ไม่ได้พิการก็จะต้องประกอบด้วยเหตุอย่างน้อยเหตุ ๒ แต่ถ้าเป็นบุคคลที่พิการ ภวังคจิตเขาก็ไม่ประกอบด้วยเหตุ และถ้าเป็นวิถีที่จิตสามารถจะเกิดขึ้นได้ครบ ก็จะมีตทาลัมพนะด้วยอีกขณะหนึ่งก่อนที่วิถีจิตจะสิ้นสุดวาระ แต่ตทาลัมพนะก็จะจำแนกโดยรายละเอียดมาก จะมีทั้งสเหตุกะ และอเหตุกะที่ทำกิจนี้ได้

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 78