ภวังคจิตตอนหลับสนิท กับ ภวังคจิตที่คั่นระหว่างวิถีจิต
ท่านอาจารย์ ถามว่าขณะที่นอนหลับสนิทแล้วก็ไม่ได้ฝันเป็นภวังค์ เพราะยังไม่ใช่คนที่จากโลกนี้ไปแล้ว ก็ยังมีจิตที่เกิดดับดำรงภพชาติ ภวังคจิตในขณะที่กำลังหลับสนิท กับภวังค์ที่คั่นระหว่างวิถีแต่ละทวาร เช่น ทางตา ไม่ใช่ทางหู เพราะฉะนั้นจากวิถีจิตทางตาซึ่งดับไปก่อนที่วิถีจิตทางหูจะเกิดได้ยินเสียง จะต้องมีภวังคจิตคั่นทุกครั้งไป
ภวังคจิตที่คั่นระหว่างวิถีกับภวังคจิตขณะที่หลับสนิทเป็นประเภทเดียวกันหรือไม่ เปลี่ยนได้ไหม ไม่ได้เลย ตลอดชาติ ต้องเป็นอย่างนี้ ยังเป็นบุคคลนี้อยู่ ยังไม่สิ้นสุดกรรมที่จะทำให้ดำรงความเป็นบุคคลนี้ เพราะฉะนั้นภวังค์ไม่ว่าขณะไหนก็ตามของชาติหนึ่งๆ ก็ต้องเป็นจิตประเภทเดียวกัน เปลี่ยนไม่ได้เลย ยังไม่กล่าวถึงความละเอียดเวลาที่รู้แจ้งอริยสัจจธรรม และก็ดับอนุสัยกิเลส แต่ถึงอย่างนั้นภวังค์ก็เปลี่ยนประเภทไม่ได้ เพราะว่ามหาวิบากทำกิจปฏิสนธิในภูมินี้ ไม่ใช่รูปาวจรวิบากที่ทำกิจปฏิสนธิกิจในรูปพรหม หรือรูปาวจรวิบากที่ทำกิจปฏิสนธิในอรูปพรหม หรือไม่ใช่แม้มหาวิบากที่ทำกิจในสวรรค์ แต่เป็นภวังคจิตของจิตประเภทที่ทำให้เกิดเป็นบุคคลนี้ในชาตินี้ซึ่งก็จะดำรงความเป็นบุคคลนี้ ทุกครั้งที่เป็นภวังค์จนกว่าจะถึงขณะสุดท้ายคือจุติจิตทำกิจพรากหรือความเป็นบุคคลนี้โดยสิ้นเชิง
ที่มา ...