อายตนะ ๖ - อายตนะ ๑๒
ท่านอาจารย์ โดยมากทุกคนก็จะมีจำนวนเลขกำกับใช่ไหม เพราว่าคงจะเคยได้ยินว่าอายตนะ ๖ และอายตนะ ๑๒ เพราะฉะนั้นเรื่อง ๖ นี่ก็ไม่ยากเลย ตา ๑ หู จมูก ๑ ลิ้น ๑ กาย ๑ และจิต ๑ แสดงให้เห็นว่าเป็นอายตนะภายใน เพราะเหตุว่าสำหรับจิตภายในแน่นอนเลยใช่ไหม ไม่ได้ออกไปอยู่ข้างนอกกับใครที่ไหนเลย เพราะฉะนั้น จิตก็เป็นอายตนะภายใน สำหรับตาก็เช่นเดียวกันอยู่ที่ไหน จักขุปสาท ก็อยู่ที่ร่างกายที่ตัวที่เกิดขึ้นเพราะกรรม เพราะฉะนั้นสภาพธรรม ๖ อย่างนี้คือ จักขุปสาทรูป ๑ เป็นจักขวายตนะ โสตปสาทรูป ๑ เป็นโสตายตนะ ฆานปสาทรูป ๑ เป็นฆานายตนะ ชิวหาปสาทรูป ๑ เป็นชิวหายตนะ กายปสาทรูป ๑ เป็นกายายตนะ และจิตทั้งหมดเป็นมนายตนะ เท่านี้ก็จะทำให้เราเข้าใจสภาพธรรม และสิ่งที่กำลังปรากฏขณะนี้ว่าเป็นธรรมที่สามารถที่จะระลึกได้ และเข้าใจถูกต้องได้
ขณะนี้ก็มีจิต ขณะที่ได้ยินเสียง เราก็สามารถที่จะรู้ได้จากการที่ได้ศึกษาแล้ว ทั่วๆ ไปว่าถ้าเป็นเสียงก็ต้องมีโสตปสาท เพราะฉะนั้น เวลาที่เสียงปรากฏหรือว่ามีเสียง ถ้าเราจะคิดถึงในขั้นคิด เราก็รู้ว่าขณะนั้นต้องมีโสตปสาทที่ยังไม่ดับเป็นโสตายตนะ แล้วก็มีเสียงที่กำลังปรากฏในขณะนั้นเป็นสัททายตนะ และก็มีจิต และเจตสิก นี่เราก็สามารถจะเข้าใจได้ แต่เวลาที่เราอ่านข้อความในพระไตรปิฎกก็จะมีอายตนะ ๑๒ อายตนะ ๖ นี่ก็เข้าใจแล้วใช่ไหม ส่วนภายนอกก็มีสี ๑ เสียง ๑ กลิ่น ๑ รส ๑ โผฏฐัพพะ ๓ ก็เป็นอายตนะปรากฏทางกายก็นับเป็น ๑ ก็เป็น ๕ นอกจากนี้แล้วเป็นธัมมายตนะทั้งหมด ก็ครบ ๑๒ โดยเข้าใจได้ ไม่ต้องจำใช่ไหม
ที่มา ...