ลักษณะของจิต กับ ลักษณะของรูป กับ คำว่าขณะ


    ผู้ฟัง ลักษณะของจิตกับลักษณะของรูป คำว่าหนึ่งขณะของจิต เราใช้เฉพาะนามธรรมคือจิตใช่ไหม แต่สำหรับรูปที่เกิดดับเราเรียกว่าหนึ่งรูปใช่ไหม

    ท่านอาจารย์ จะใช้คำอะไรก็ตาม ๑ ขณะ หรือ จิต ๑ จิต ถ้าไม่ใช้คำว่า ขณะ ก็ใช้คำว่า จิต ๑ จิตก็ได้ รูป ๑ รูป ชัดดีไหม ไม่ต้องใช้คำว่าขณะ หรือใดๆ เลย

    ผู้ฟัง ลักขณะของรูปซึ่งมีการเกิดขึ้น การสืบต่อ การเสื่อม แล้วก็ดับ ส่วนจิตก็จะมีเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป แต่อย่างไรก็ตามคำว่า “สันตติ” คือการสืบต่อนี้ ก็มีในนามธรรมด้วย

    ท่านอาจารย์ ในหนึ่งขณะ หรือว่าหลายขณะ

    ผู้ฟัง ในหลายขณะ

    ท่านอาจารย์ คือพูดอะไรก็ตามแต่ขอให้เข้าใจให้ถูกต้อง ๑ ขณะก็ ๑ ขณะ ๑ รูปก็ ๑ รูป จิต ๑ ก็ ๑ จิต

    ผู้ฟัง คือจิตเป็นปัจจัยให้เกิดจิตขณะต่อไป

    ท่านอาจารย์ โดยอนันตรปัจจัย และวิคตปัจจัย

    ผู้ฟัง ส่วนรูป เวลาเกิดขึ้นแล้วก็ดับ แล้วจะเป็นปัจจัยให้รูปต่อไปเกิดไหม

    ท่านอาจารย์ เป็นเช่นนั้นมิได้ เพราะว่ารูปต้องเกิดจากสมุฏฐานหนึ่ง สมุฏฐานใด เกิดจากกรรมเป็นสมุฏฐาน เกิดจากจิตเป็นสมุฏฐาน เกิดจากอุตุเป็นสมุฏฐาน เกิดจากอาหารเป็นสมุฏฐาน เพราะฉะนั้นจะให้รูปที่ดับไปแล้วเป็นปัจจัยให้เกิดรูปต่อไปนั้นไม่ได้ เพราะว่าการที่สภาพธรรมหนึ่งที่ดับไปเป็นปัจจัยให้สภาพธรรมอื่นเกิดต่อเป็นนามธรรม คือจิต และเจตสิกซึ่งเป็นอนันตรปัจจัย และวิคตปัจจัย

    ที่มา ...

    พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 91


    หมายเลข 7420
    22 ม.ค. 2567