ลักษณะของจิต กับ ลักษณะของรูป กับ คำว่าขณะ
ผู้ฟัง ลักษณะของจิตกับลักษณะของรูป คำว่าหนึ่งขณะของจิต เราใช้เฉพาะนามธรรมคือจิตใช่ไหม แต่สำหรับรูปที่เกิดดับเราเรียกว่าหนึ่งรูปใช่ไหม
ท่านอาจารย์ จะใช้คำอะไรก็ตาม ๑ ขณะ หรือ จิต ๑ จิต ถ้าไม่ใช้คำว่า ขณะ ก็ใช้คำว่า จิต ๑ จิตก็ได้ รูป ๑ รูป ชัดดีไหม ไม่ต้องใช้คำว่าขณะ หรือใดๆ เลย
ผู้ฟัง ลักขณะของรูปซึ่งมีการเกิดขึ้น การสืบต่อ การเสื่อม แล้วก็ดับ ส่วนจิตก็จะมีเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป แต่อย่างไรก็ตามคำว่า “สันตติ” คือการสืบต่อนี้ ก็มีในนามธรรมด้วย
ท่านอาจารย์ ในหนึ่งขณะ หรือว่าหลายขณะ
ผู้ฟัง ในหลายขณะ
ท่านอาจารย์ คือพูดอะไรก็ตามแต่ขอให้เข้าใจให้ถูกต้อง ๑ ขณะก็ ๑ ขณะ ๑ รูปก็ ๑ รูป จิต ๑ ก็ ๑ จิต
ผู้ฟัง คือจิตเป็นปัจจัยให้เกิดจิตขณะต่อไป
ท่านอาจารย์ โดยอนันตรปัจจัย และวิคตปัจจัย
ผู้ฟัง ส่วนรูป เวลาเกิดขึ้นแล้วก็ดับ แล้วจะเป็นปัจจัยให้รูปต่อไปเกิดไหม
ท่านอาจารย์ เป็นเช่นนั้นมิได้ เพราะว่ารูปต้องเกิดจากสมุฏฐานหนึ่ง สมุฏฐานใด เกิดจากกรรมเป็นสมุฏฐาน เกิดจากจิตเป็นสมุฏฐาน เกิดจากอุตุเป็นสมุฏฐาน เกิดจากอาหารเป็นสมุฏฐาน เพราะฉะนั้นจะให้รูปที่ดับไปแล้วเป็นปัจจัยให้เกิดรูปต่อไปนั้นไม่ได้ เพราะว่าการที่สภาพธรรมหนึ่งที่ดับไปเป็นปัจจัยให้สภาพธรรมอื่นเกิดต่อเป็นนามธรรม คือจิต และเจตสิกซึ่งเป็นอนันตรปัจจัย และวิคตปัจจัย
ที่มา ...