เวทนา ๕ เป็นอย่างเดียวหรือไม่ -พฐ.94
อ.วิชัย ขอสอบถามสนทนาเพื่อความเข้าใจของผู้ฟังว่า เวทนา ๕ คือ สุขเวทนา ทุกขเวทนา โทมนัสเวทนา โสมนัสเวทนา อุเบกขาเวทนา เป็นเวทนาอย่างเดียวกัน หรือไม่ใช่อย่างเดียวกัน
ผู้ฟัง เป็นเวทนาเจตสิกเหมือนกัน แต่ขึ้นอยู่กับว่าเกิดกับจิตประเภทใด ถ้าเป็นจิตชาติวิบากทางปัญจทวาร คือ ตา หู จมูก ลิ้น ก็จะเป็นอุเบกขาเวทนา แต่ถ้าเกิดทางกายก็จะมีทั้งสุขเวทนา และทุกขเวทนา ถามว่าเป็นประเภทเดียวกันหมด หรือไม่ ถ้ากล่าวโดยเจตสิกก็เป็นเวทนาเจตสิกประเภทเดียวกัน แต่ถ้ากล่าวโดยประเภทของเวทนา ก็มีความแตกต่างกันถึง ๕ ประเภท คือ อุเบกขาเวทนา สุขเวทนา ทุกขเวทนา ส่วนทางใจคือโทมนัสเวทนา และโสมนัสเวทนา
อ.วิชัย การสอบถามสนทนาเพื่อให้เป็นความเข้าใจจริงๆ ไม่ว่าจะตอบโดยลักษณะอย่างไรขึ้นอยู่กับพื้นฐานความเข้าใจ เพราะเหตุว่าโดยสภาพธรรมเป็นสังขารธรรม ต้องมีเหตุปัจจัยปรุงแต่งเกิดขึ้นแล้วก็ดับไปโดยไม่มาเกิดอีกเลย ฉะนั้นโดยสภาพของการเกิดขึ้นของสภาพธรรมที่เป็นนามธรรม คือ จิต และ เจตสิก เมื่อเกิดขึ้นต้องเกิดขึ้นเพียงเวทนาเดียว แล้วแต่ว่าเวทนาที่เกิดขึ้นเป็นสุข เป็นทุกข์ อุเบกขา หรือโสมนัส โทมนัส ดังนั้นก็เป็นการเกิดขึ้นของสภาพธรรมหนึ่งๆ แล้วก็ดับไป แล้วแต่ว่าจะมีเหตุปัจจัยให้จิตเกิดขึ้นประกอบด้วยเวทนาอะไร ฉะนั้นก็ไม่ใช่เวทนาอย่างเดียวกัน แต่ว่าการเกิดขึ้นของจิตแต่ละประเภทต้องประกอบด้วยเพียง ๑ เวทนาเท่านั้น
ที่มา ...