ธรรมในชีวิตประจำวันปรากฏทีละขณะ -พฐ.96
ผู้ฟัง ในชีวิตประจำวันไม่ว่าจะเห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้กระทบสัมผัส หรือคิดนึก ในขณะที่ธรรมหนึ่งธรรมใดปรากฏ ขณะนั้นเป็นธรรมที่ปรากฏทีละหนึ่งขณะจิตหรือว่าเป็นหลายๆ ชุดมาเป็นทีละหนึ่งขณะที่กำลังปรากฏ
ท่านอาจารย์ จิตเกิดขึ้นทีละหนึ่งขณะนี่แน่นอนใช่ไหม แล้วแต่ว่าจิตนั้นเป็นภวังคจิตหรือไม่ใช่ภวังคจิต ถ้าไม่ใช่ภวังคจิตก็เป็นวิถีจิตทั้งหมด แล้วแต่ว่าวิถีจิตนั้นจะอาศัยทวารไหนเกิด เช่น ขณะที่กำลังเห็นอาศัยจักขุทวาร แต่ไม่ใช่เป็นวิถีจิตเดียว เพราะภวังคจิตไม่ใช่วิถีจิต และนอกจากภวังคจิตแล้วเป็นวิถีจิตทั้งหมด เพราะฉะนั้นขณะที่จักขุวิญญาณเกิดเห็น ๑ ขณะเป็นวิถีจิต ๑ วิถี เป็นวิถีจิต และ ๑ ขณะ และเมื่อจักขุวิญญาณดับแล้ว สัมปฏิจฉันนะเกิดขึ้นเป็นวิถีจิตเหมือนกัน ซึ่งไม่ใช่จักขุวิญญาณ แต่เป็นสัมปฏิจฉันนะ ทั้ง๒ เป็นวิถีเพราะไม่ใช่ภวังค์ แต่จักขุวิญญาณทำกิจเห็น สัมปฏิจฉันนจิตทำสัมปฏิจฉันนกิจรับรู้ต่อจากจักขุวิญญาณที่ดับ เป็นวิถีจิตทั้ง ๒ และเกิดวิถีละ ๑ ขณะด้วย เมื่อรูปดับไปแล้ววิถีจิตทางทวารอื่นๆ เกิดสืบต่อ โดยภวังคจิตเกิดคั่นก็เป็นวาระหนึ่งซึ่งขณะนี้นับวาระไม่ถ้วนว่ากี่วาระ
ผู้ฟัง จนกระทั่งปรากฏให้รู้ได้ในชีวิตประจำวันว่ากำลังเห็นบ้าง มีสิ่งที่ถูกเห็นบ้าง
ท่านอาจารย์ เมื่อเห็น ต้องเป็นจักขุทวารวิถี หลายวิถีเป็นหนึ่งวาระ และเมื่อกำลังได้ยินใน ขณะนี้ไม่มีแต่เฉพาะโสตวิญญาณที่ได้ยิน แต่ยังมีวิถีจิตซึ่งเกิดก่อนคือปัญจทวาราวัชชนะหรือโสตทวาราวัชชนะ และเมื่อโสตวิญญาณดับ ยังมีสัมปฏิจฉันนะ สันตีรณะ โวฏฐัพพนะ แล้วก็มีกุศลหรืออกุศลด้วย ทั้งหมดเป็นวิถีจิต แล้วแต่ว่าจะเกิดกี่ขณะในวาระหนึ่ง ศึกษาธรรมเพื่อให้ทราบว่าไม่มีเรา ไม่ใช่เรา แต่เป็นธรรมที่เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัยแต่ละขณะ
ที่มา ...