วิบากจิตเป็นวิถีจิตหรือยัง -พฐ.102


    ผู้ฟัง คำว่า “วิบากจิต” ในขณะเดียวกันเป็น “วิถีจิต” หรือยัง

    ท่านอาจารย์ เป็นแล้ว ต้องทราบอย่างมั่นคงเลยว่ามีจิตอยู่ ๓ ขณะที่ไม่ใช่วิถีจิต คือ ขณะปฏิสนธิขณะแรกที่เกิด แล้วก็ขณะที่ทำภวังคกิจ คือขณะที่เป็นภวังค์ หมายถึงขณะที่ไม่รู้อารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ และขณะจุติ มีเพียง ๓ ขณะเท่านั้น นอกจากนั้นเป็นวิถีจิตทั้งหมด ไม่ว่าจะได้ยินชื่อจิตประเภทใดทั้งหมด โลกุตตรจิตหรืออะไรก็ตาม ที่ไม่ใช่ปฏิสนธิ ภวังค์ จุติ ต้องเป็นวิถีจิตทั้งหมด ที่ใช้คำว่า “วิถีจิต” เพราะเหตุว่าเป็นจิตที่ต้องอาศัยทางหนึ่งทางใดเกิดขึ้นรู้อารมณ์ เพราะขณะปฏิสนธิ จิตไม่ได้รู้อารมณ์ของโลกนี้เลย ไม่มีการเห็นการได้ยินโลกนี้ ขณะที่เป็นภวังค์คือขณะที่หลับสนิท โลกนี้ก็ไม่ได้ปรากฏ สี เสียง กลิ่น รสอะไรก็ไม่ได้ปรากฏ แม้คิดนึกก็ไม่มี เพราะฉะนั้นเวลาที่จิตจะเกิดขึ้นรู้อารมณ์ที่เป็นโลกนี้ก็จะต้องอาศัยตาเห็นขณะนี้ หูได้ยิน จมูกได้กลิ่น ลิ้นลิ้มรส กายรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส เป็นวิถีจิตเพราะอาศัยทวารหนึ่งทวารใดเกิดขึ้น และวิถีจิตจะไม่เกิดเพียงวิถีเดียว จะมีวิถีจิตหลายประเภทที่เกิดดับสืบต่อรู้อารมณ์เดียวกัน จนกว่าจะหมดสิ้นการรู้อารมณ์นั้นก็เป็นภวังค์ต่อไป หลังจากนั้นก็เป็นวิถีจิตสลับกับภวังค์ไปเรื่อยๆ

    ที่มา ...

    พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 102


    หมายเลข 7654
    22 ม.ค. 2567