รูปที่เกิดจากจิต - อาหาร - อุตุ ตอนหลับสนิทจะมีหรือไม่มี
ผู้ฟัง ขณะที่จิตทำภวังคกิจ รูปที่เกิดจากกรรมยังมีอยู่ต่อ แต่รูปที่เกิดจากจิต เกิดจากอาหาร จากอุตุนี่จะไม่มี
ท่านอาจารย์ จะต้องขยายต่อไปว่า จิตตชรูป คือ รูปที่เกิดเพราะจิตจะไม่เกิดกับจิตขณะไหนบ้าง คือจิตขณะไหนไม่เป็นสมุฏฐานให้รูปเกิด จิตเห็น จิตได้ยิน จิตได้กลิ่น จิตลิ้มรส จิตรู้สิ่งที่กระทบสัมผัสทางกาย จิต ๑๐ ประเภทนี้เรียกว่าทวิปัญจวิญญาณ ไม่เป็นสมุฏฐานให้รูปเกิด เพราะฉะนั้นขณะที่กำลังหลับไม่ใช่จิต ๑๐ ประเภทนี้ ถ้ากล่าวถึงรูปซึ่งเกิดจากจิตเป็นสมุฏฐาน ปฏิสนธิจิตไม่เป็นปัจจัยให้เกิดรูป คือ จิตขณะแรกของภพนี้ เพิ่งจากโลกก่อนมาไม่มีกำลังพอที่จะทำให้รูปเกิดเลย เพราะฉะนั้นหลังจากที่ปฏิสนธิจิตดับไปแล้ว ภวังคจิตซึ่งเกิดต่อเป็นสมุฏฐานให้รูปเกิด นี่เห็นความเหลื่อมล้ำต่างกันของกัมมชรูปกับจิตตชรูป เพียงหนึ่งขณะจิตคิดดูว่าเร็วแค่ไหน เพราะขณะเห็นกับขณะได้ยินเหมือนพร้อมกัน ความจริงจิตเกิดดับเกิน ๑๗ ขณะ เพราะฉะนั้นหนึ่งขณะจิตจะต่างกันแค่ไหน ดังนั้น ให้ทราบว่าปฏิสนธิจิตไม่เป็นสมุฏฐานให้รูปเกิดหนึ่งแล้ว แล้วทวิปัญจวิญญาณ จิตเห็น จิตได้ยิน จิตได้กลิ่น จิตลิ้มรส จิตรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส กุศลวิบากจิต อกุศลวิบากจิต รวมจิต ๑๐ ประเภทนี้ ไม่เป็นสมุฏฐานให้รูปเกิด และอรูปพรหมบุคคลเป็นอรูป เพราะฉะนั้นปฏิสนธิจิตหรืออรูปวิบากทั้งหมดไม่เป็นสมุฏฐานให้รูปเกิด และจุติจิตของพระอรหันต์ไม่เป็นสมุฏฐานให้รูปเกิด เพราะฉะนั้นขณะที่กำลังนอนหลับมีรูปซึ่งเกิดจากกรรมเป็นสมุฏฐานหรือไม่ มีรูปซึ่งเกิดจากจิตเป็นสมุฏฐานหรือไม่ เว้นจิต ๑๖ ดวงเท่านั้น
ขอถามอีกครั้งว่า กำลังนอนหลับสนิท รูปที่เกิดจากกรรมมีหรือไม่
ผู้ฟัง มี
ท่านอาจารย์ ถูกต้อง รูปที่เกิดจากจิต กำลังหลับสนิทมีหรือไม่ ต้องมี เพราะเหตุว่าเว้นจากปฏิสนธิ และจิต ๑๐ ดวง และอรูปวิบากคงไม่ต้องกล่าวถึง จุติจิตของพระอรหันต์ก็ไม่ต้องกล่าวถึง กำลังหลับก็มีรูปซึ่งเกิดจากจิตเป็นสมุฏฐาน กำลังหลับ หายใจหรือไม่
ผู้ฟัง หายใจ
ท่านอาจารย์ เราหายใจ หรือ ลมหายใจเกิดจากจิตเป็นสมุฏฐาน นี่คือความต่างกัน ผู้ที่ตรัสรู้ ทรงรู้ว่าลมหายใจเพราะจิตเป็นสมุฏฐาน เกิดเพราะจิตเป็นสมุฏฐาน ไม่ใช่ว่าเราหายใจเข้า เราหายใจออก ถ้าแบบนั้นคือเราคิด เพราะการเคลื่อนไหวของรูปทำให้มีความรู้สึกเข้า และออก แต่ว่าลมหายใจจริงๆ เป็นรูปซึ่งเกิดเพราะจิตเป็นสมุฏฐาน เพราะว่าในขณะที่หลับสนิทก็มีลมหายใจใช่ไหม มีแน่นอน เราไปตั้งหน้าตั้งตาหายใจหรือไม่ ไม่เลย แต่ก็มีลมหายใจซึ่งเกิดจากจิตเป็นสมุฏฐาน
ที่มา ...