กรรมไม่ครบองค์ เป็นกัมมปัจจัยได้ไหม -พฐ.108

พระคุณเจ้า ถ้าเราทำกรรมที่ไม่ครบองค์จะถือว่าเป็นกัมมปัจจัยได้ไหม

ท่านอาจารย์ ถ้าไม่ครบองค์ให้ผลในปวัตติกาล ถ้าครบองค์ก็ให้ผลทำให้ปฏิสนธิจิตเกิดได้

ผู้ฟัง คำว่า “กรรมเป็นปัจจัย” ช่วยให้ความหมายด้วยว่า อะไรเป็นเหตุให้เกิดกรรม

ท่านอาจารย์ ถ้าไม่มีกิเลสก็ไม่มีกรรม

ผู้ฟัง ตัวกิเลสนั่นเองที่ทำให้เกิดกรรม

ท่านอาจารย์ กิเลสวัฏฏ์ กัมมวัฏฏ์ วิปากวัฏฏ์

ผู้ฟัง เราทำบุญให้ทาน รักษาศีล เจริญภาวนาจะถือว่าเป็นกิเลสไหม

ท่านอาจารย์ จิตเกิดขึ้นทีละหนึ่งขณะ มิฉะนั้นจะสับสนปนกันหมดเลย ขณะใดที่เป็นกุศลเกิดขึ้น ขณะนั้นไม่ใช่อกุศล เพราะฉะนั้นจิตจึงมี ๔ ชาติ เมื่อเกิดขึ้นแล้วต้องเป็น ๑ ใน ๔ คือเป็นกุศล หรืออกุศล หรือวิบาก หรือกิริยา

ผู้ฟัง แสดงว่าการทำกรรม เพราะกรรมมีได้ทั้งกุศล และอกุศล ถ้าเราทำกรรมโดยไม่ครบองค์ คำว่า “ครบองค์” ก็เป็นได้ทั้งกุศลด้วย และอกุศลด้วย มีอะไรเป็นตัวชี้ว่า นี่เป็นกรรม และนี่ไม่ใช่กรรม

ท่านอาจารย์ องค์ของกรรม

ผู้ฟัง ช่วยแสดงองค์ของกรรม

ท่านอาจารย์ ถ้าโกรธยังไม่ได้ฆ่าเลย ยังไม่ได้เบียดเบียนเลย จะเป็นกรรมอะไร

ผู้ฟัง ก็เป็นกิเลสอยู่ภายใน

ท่านอาจารย์ สะสมสืบต่อ ยังไม่ได้เบียดเบียนบุคคลอื่น ยังไม่มีเจตนาที่จะเบียดเบียน

ผู้ฟัง แสดงว่าตัวเจตนาเป็นตัวกรรมใช่ไหม

ท่านอาจารย์ ถูกต้อง ใครไม่มีกรรมบ้าง ไม่มี นอกจากผู้ที่เป็นพระอรหันต์แล้ว หลังจากที่เป็นพระอรหันต์แล้วไม่มีกรรม แต่ก่อนเป็นพระอรหันต์เคยกระทำกรรม เพราะฉะนั้นก็เป็นปัจจัยให้วิบากของพระอรหันต์ทั้งหลาย ก็ต่างกันไปตามกรรมที่ได้กระทำแล้วฉันใด ขณะนี้ที่ทุกคนได้ยินบ้าง ได้เห็นบ้างตั้งแต่เกิดจนตาย ขณะใดที่จิตเป็นวิบากเกิดขึ้น ก็ทราบได้ว่าไม่มีใครอื่นที่จะทำให้เกิดได้เลย นอกจากกรรมที่ได้กระทำแล้วเป็นเหตุที่จะให้เกิดขึ้น

ที่มา ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 108