จิตคิดที่แตกต่างกัน เกิดจากเหตุปัจจัย เป็นธรรมไม่ใช่เรา
ผู้ฟัง ในชีวิตประจำวันเราพบสิ่งที่ไม่น่าพึงใจหรือเป็นอกุศล แล้วเราก็ทำจิตแบบแค่รับรู้ แต่ไม่รู้สึกอะไร
ท่านอาจารย์ ขณะนั้นก็คือความคิด รู้ก่อนหรือไม่ว่าจะคิดอย่างนี้ รู้ล่วงหน้าหรือไม่
ผู้ฟัง ไม่ พอเราประสบแล้วก็ทำจิตได้
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้นเห็นความเป็นอนัตตาไหม แม้แต่ความคิดเราก็ยับยั้งไม่ได้ เราจะเปลี่ยนความคิดที่เกิดขึ้นแล้วในขณะนั้นให้เป็นอื่นก็ไม่ได้ แต่บางขณะเมื่อเห็นสิ่งที่ไม่น่าพอใจ ไม่คิดอย่างนี้ก็ได้ ใช่หรือไม่ เพราะฉะนั้นแม้แต่ความคิดแต่ละขณะก็ส่องไปถึงความเป็นอนัตตา และสภาพธรรมว่าจิตขณะนั้นที่คิดแต่ละคนจากการสั่งสมของแต่ละคน สั่งสมมาอย่างไรก็น้อมที่จะมีปัจจัยที่จะทำให้คิดอย่างนั้น เพราะฉะนั้นแม้แต่ความเห็นถูกก็ยากที่จะเกิดถ้าไม่มีปัจจัย แต่เวลาที่เราคิดแล้วเราเกิดไม่โกรธ ขณะนั้นก็มีปัจจัยที่ไม่โกรธ แต่ว่าถ้าคิดแล้วยังโกรธก็อาจจะเป็นไปได้ใช่ไหม ถึงคิดแล้วก็ยังโกรธ บางคนก็บอกว่าให้นับหนึ่งถึง๑๐ ถึง ๑๐๐ ก็ยังโกรธ ไม่ใช่เพียงแค่๑๐ ใช่ไหม นี่ก็แสดงให้เห็นว่าแล้วแต่ว่าเราจะคิดอย่างไร อุบายอย่างไร และความคิดที่จะเกิดเพื่อที่จะระงับความโกรธอย่างไร ก็แล้วแต่สิ่งที่เราเคยได้ยินได้ฟังมาชาตินี้ชาติก่อนทุกขณะผสมผสานกันเป็นปัจจัยที่จะให้เกิดสภาพธรรมแต่ละขณะ เพราะฉะนั้นขณะนั้นก็มีสภาพที่เกิดขึ้นคิดอย่างนั้นซึ่งไม่ใช่เรา ให้รู้ว่าเป็นธรรม
ที่มา ...