เป็นธรรมทั้งหมด ไม่ใช่เรา
ผู้ฟัง สำหรับบางบุคคลจะมีมานะเกิดขึ้น ทั้งๆ ที่ตัวเองไม่ค่อยจะมีอะไร อันนี้ผมว่ามันเป็นเรื่องปกติ
ท่านอาจารย์ เพราะว่าใครไม่มีมานะ
ผู้ฟัง พระอรหันต์
ท่านอาจารย์ พระอรหันต์ เพราะฉะนั้นก็ปกติแน่ๆ แต่ไม่รู้ว่าไม่ใช่เรา ข้อสำคัญ ที่สุดสภาพธรรมมีปัจจัยเกิด แล้วแต่ว่าขณะใดจะเกิดมานะ ขณะใดจะเกิดเมตตา ขณะใดจะเกิดความเพียรหรืออะไรก็แล้วแต่ แต่ทั้งหมดเป็นสภาพธรรมซึ่งต้องอบรมเจริญปัญญาจนกว่าจะรู้จริงๆ ว่าไม่ใช่เรา ขณะที่นั่งอย่างนี้มีมานะได้ไหม ได้ถ้าไม่รู้ก็คือเป็นเรา แต่ถ้ารู้ก็คือเป็นสภาพธรรมที่มีลักษณะอย่างนั้น จะห้ามไม่ให้เกิดก็ไม่ได้ เกิดแล้วจะไม่ให้ดับก็ไม่ได้ หรือว่าพอรู้สึกก็จะให้สภาพนั้นหมดไปก็ไม่ได้ ก็แล้วแต่ว่ามีปัจจัยที่สภาพธรรมใดจะเกิด สภาพธรรมนั้นก็เกิด จะนานจะมากจะน้อยยังไงก็ไม่มีใครสามารถที่จะบังคับบัญชาได้ กว่าจะคลายความเป็นเรา เพราะเหตุว่ามานะก็ไม่ใช่เราทิฏฐิก็ไม่ใช่เรา ก็เป็นสภาพธรรมแต่ละอย่าง ตรงไหมที่จะค่อยๆ รู้ ค่อยๆ อบรม ค่อยๆ เข้าใจ
ผู้ฟัง กว่าจะถึงสภาวะอันนั้น ระลึกได้ก็คงจะอีกหลายกัปป์
ท่านอาจารย์ แต่ถ้าไม่มีการฟังในวันนี้ และไม่มีการเข้าใจเพิ่มขึ้นวันนี้ก็จะไม่ถึงวันนั้น
ที่มา ...