ความสำคัญตน
ผู้ฟัง ก็อยากจะเรียนถามเกี่ยวกับเรื่องของทิฏฐิที่กล่าวถึงความสำคัญตนที่ว่าด้วยตัณหา มานะ แล้วก็ทิฏฐิ ถ้าเป็นเพียงการคิดนึก อันนั้นจะมีความสำคัญตนด้วยตัณหา มานะ และทิฏฐิหรือไม่
ท่านอาจารย์ แล้วแต่ว่าขณะนั้นเป็นกุศลจิตหรืออกุศลจิตที่คิด
ผู้ฟัง อย่างเช่นชอบดอกไม้สวย จะมีความสำคัญตนด้วยตัณหาหรือเปล่า
ท่านอาจารย์ ไม่น่าจะ เพราะว่าเวลาที่มีความสำคัญตนเกิดขึ้น ลักษณะของความสำคัญตนปรากฏอย่างหยาบๆ ในขณะใดก็ตามที่ความสำคัญตนเกิดขึ้น ขณะนั้นจะมีความรู้สึก แต่ว่าความรู้สึกในขณะนั้น พลาดจากการที่รู้ว่าเป็นโลภะที่เกิดร่วมกับความสำคัญตน กลายเป็นความรู้สึกที่ไม่สบายใจ เพราะเกิดจากความสำคัญตน เวลาที่มีความสำคัญตน อย่างเราอย่างนี้ไปที่ไหน เราอาจจะคิดว่าไม่มีใครรู้จัก หรือว่าต้อนรับหรือว่ามาเป็นมิตรสหาย หรืออะไร ขณะนั้นเราก็อาจจะคิดว่า เราด้อยกว่า หรือว่าทำไมเขาไม่เป็นอย่างนั้น ขณะนั้นความรู้สึกอย่างนั้นคือความสำคัญตน แต่ความสำคัญตนที่เกิดร่วมกับความติดข้องในความสำคัญตน ขณะนั้นไม่ได้ปรากฏ แต่ปรากฏเป็นความไม่สบายใจเพราะความสำคัญตน เพราะฉะนั้นขณะใดที่เข้าไปในร้านอาหาร อาจจะนั่งคอยนาน แล้วโต๊ะอื่นทำไมได้อาหารทั้งๆ ที่เขามาทีหลัง ขณะนั้นมีความรู้สึกยังไง แม้เพียงเล็กน้อยมีความสำคัญตนเกิดขึ้นไหม และข้อสำคัญที่สุดความสำคัญตนละเอียดจนกระทั่งถึงกับดับด้วยอรหัตตมรรค เพราะฉะนั้นก็ต้องมีความสำคัญตนของบุคคลที่ยังเป็นปุถุชน และความสำคัญตนของบุคคลที่เป็นพระอริยบุคคล ที่ยังไม่ใช่ถึงความเป็นพระอรหันต์ นี่ก็แสดงให้เห็นว่า สิ่งที่มีละเอียดมาก
อกุศลทั้งหลายมีทั้งที่ปรากฏอาการอย่างเล็กน้อย อย่างหยาบพอที่จะรู้ได้ หรือว่าบางครั้งเราอาจจะพูดสิ่งที่เหมือนกับการติ แต่ขณะนั้นเราไม่รู้หรอก ด้วยอะไรที่ติ ไม่ใช่ด้วยความเห็นผิด ในความเห็น แต่ว่ามีความสำคัญในความเป็นเราที่สามารถจะกล่าวติบุคคลอื่นหรือเปล่า แม้แต่ในเรื่องเล็กๆ น้อยๆ
ด้วยเหตุนี้ ยิ่งมีการระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรม ก็จะยิ่งเห็นความละเอียดจริงๆ ว่าการที่เราสะสมมา สติสัมปชัญญะสามารถจะระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมประเภทไหน ประเภทที่ยังหยาบ หรือว่าสามารถที่จะรู้ถึงประเภทที่ละเอียด อย่างการกล่าว เวลาที่อาจจะดูละครดูหนังหรืออะไรด้วยกัน จะได้ยินเสียงคำวิจารณ์ ใช่ไหม ก็แสดงให้เห็นว่าคนนั้นมีความสำคัญตน ยิ่งกล่าวถึงความไม่เก่งของคนอื่น ยิ่งคิดว่าเราทำได้ดีกว่า ขณะนั้น ก็ไม่รู้ว่าขณะนั้นคือความสำคัญตน
เพราะฉะนั้นลักษณะของความสำคัญตนมี เพียงแต่ว่าจะสังเกตหรือไม่สังเกต จะรู้ในอาการที่ไม่สบายใจเพราะความสำคัญตน เพราะไม่ชอบขุ่นเคือง เพราะเราเก่งกว่า แต่บุคคลอื่นทำสิ่งที่ไม่เก่งกว่า แม้แต่คำเล็กๆ น้อยๆ อย่างโอ้โฮนั่นสีแดงแจ๊ด ใช่ไหม แดงแจ๊ด ก็มาแล้ว ว่าเป็นสิ่งที่เราคิดว่าเราทำได้ดีกว่านั้น ใช่ไหม เล็กๆ น้อยๆ อย่างนี้ก็คือลักษณะของความสำคัญตน
ที่มา ...