ฝันไม่ใช่ภวังคจิต
ผู้ฟัง จิตฝัน แล้วก็ตื่นขึ้นมาบางครั้งก็ผวาตื่นขึ้นมา ฝันร้ายแทบทั้งนั้น อันนี้เป็นภวังคจิตหรือเปล่า ไม่มีความจริงทั้งนั้นเลย
ท่านอาจารย์ นี่ก็เป็นตัวอย่างหนึ่งที่แสดงให้เห็นถึงความเป็นอนัตตา บังคับบัญชาไม่ได้ จะหลับ จะตื่น จะฝันเรื่องอะไร เพราะฉะนั้นทุกขณะนี่จริงๆ แล้ว ถ้าพิจารณาหรือถ้าฟังเข้าใจก็จะเห็นความเป็นอนัตตาทั้งหมด ไม่ว่าจะยกตัวอย่างอะไรขึ้นมาทั้งสิ้น ก็แสดงถึงความเป็นอนัตตานั่นเอง จนกว่าจะแจ่มแจ้งจริงๆ ว่าไม่มีเรา มีแต่สภาพธรรมแต่ละอย่าง
ผู้ฟัง ตรงนี้นับเป็นภวังคจิตไหม
ท่านอาจารย์ ถ้าเป็นภวังค์หมายความว่าขณะนั้นไม่มีการเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การลิ้มรส การรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส การคิดนึก ภวังค์ที่เกิดดับสืบต่อที่จะปรากฏให้เห็นได้ว่าเป็นภวังค์ก็คือขณะที่หลับสนิท แต่ขณะใดที่ฝันไม่ใช่ภวังค์ เพราะว่าเป็นการคิดนึกทางใจ เพราะว่าขณะนั้นไม่เห็น ไม่ได้ยิน ไม่ได้กลิ่น ไม่ลิ้มรส ไม่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส วิถีจิตที่ไม่ใช่ภวังค์
เพราะว่าจิตถ้าแบ่งโดยประเภทใหญ่ๆ ก็คือจิตที่ไม่ใช่วิถีจิต ได้แก่ปฏิสนธิจิต ภวังคจิต จุติจิต นอกจากนั้นแล้วจะเป็นจิตอะไรทั้งหมด เป็นวิถีจิต ทั้งนั้น
ที่มา ...