ความมั่นคงว่าเป็นธรรมและเป็นอนัตตามากแค่ไหน
คุณอุไรวรรณ ท่านอาจารย์กล่าวว่าพื้นฐานพระอภิธรรมนั้น เป็นพื้นฐานอย่างนี้เรื่อยไปจนกระทั่งถึงพระอรหันต์หรือบรรลุถึงพระอรหัตตผลใช่ไหมคะ ขอความกรุณาท่านอาจารย์กล่าวถึงการศึกษาพระอภิธรรม
ท่านอาจารย์ การศึกษาพระอภิธรรม ศึกษาเรื่องอะไร เรื่องธรรม และธรรมที่เป็นอนัตตาด้วย เมื่อไหร่ที่รู้แจ้งในความเป็นอนัตตาจนกระทั่งดับกิเลสหมดก็ถึงความเป็นพระอรหันต์ กว่าที่จะรู้ว่าเป็นเรื่องธรรม ตัวตนก็เข้ามาเสียมากมายจนกว่าจะมีความมั่นคงจริงๆ ว่าเป็นธรรม และบังคับบัญชาไม่ได้ ไม่ว่าธรรมอะไรจะเกิดในขณะนี้ก็ตาม เกิดแล้วปรากฏเพราะเหตุปัจจัย นี่คือความเข้าใจที่มั่นคง แต่ถ้าไม่มีความเข้าใจที่มั่นคงในสัจจญาณที่เป็นความจริงของสภาพธรรมอย่างนี้ แล้วสติสัมปชัญญะจะเกิดได้อย่างไร แม้แต่สติสัมปชัญญะเกิดแล้ว พื้นฐานความมั่นคงว่าเป็นธรรม และเป็นอนัตตามากแค่ไหน เพราะว่าเมื่อมีสติสัมปชัญญะเกิดระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรม เราอีกแล้ว เพราะฉะนั้นพื้นฐานอยู่ตรงไหน มั่นคงระดับไหน เพราะฉะนั้นการฟังธรรมจะไม่พ้นจากสิ่งที่มีจริงๆ ที่เคยยึดถือว่าเป็นเราด้วยความไม่รู้ สิ่งที่ปรากฏทางตาในขณะนี้เป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นสิ่งของต่างๆ และก็เป็นเราที่รู้ด้วย เพราะฉะนั้นพื้นฐานจริงๆ ก็พ้นไปไม่ได้เลยที่จะต้องมีความเข้าใจอย่างมั่นคง แม้แต่ในขั้นการฟังทุกครั้งทุกชาติว่าเป็นแต่เพียงธรรม จนกว่าจะประจักษ์แจ้งความจริงอย่างนั้น เพราะเหตุว่าพื้นฐานพระอภิธรรมไม่ใช่ให้จำชื่อ พื้นฐานจะให้เข้าใจในสภาพธรรมตามความเป็นจริง แล้วก็ชื่อก็มีจะพูดถึงอายตนะ จะพูดถึงโลภมูลจิต จะพูดถึงกุศลจิต จะพูดถึงอะไรทั้งหมดก็เป็นสิ่งที่มีจริงในชีวิตประจำวันที่จะต้องมีความเข้าใจว่าเป็นธรรมให้มั่นคง และก็เป็นอนัตตาด้วย และก็มีความอดทนด้วย บางคนบอกว่าแล้วจะอดทนทำอะไรเมื่อไหร่ เหมือนกับว่าแล้วการฟังไม่ได้อดทนเลย ไม่ได้ไปอดทนนั่งทำอะไร แต่อดทนเพื่อที่จะรู้ว่าฟังแล้วมีความเข้าใจเกิดขึ้นมากน้อยแค่ไหน นี่คือกำลังอดทนอยู่โดยที่ว่าไม่จำเป็นต้องไปทำความอดทน เพราะเหตุว่าถ้าไปทำอย่างอื่นแล้วคิดว่านั่นกำลังอดทนทำ ไม่ใช่เลย ไม่รู้จักเลยแม้อดทนที่กำลังมีอยู่ตามความเป็นจริง นี่ก็เป็นเรื่องที่จะต้องเข้าใจว่าทุกชื่อที่มีที่ทรงแสดงไว้กำลังมีในขณะนี้ แล้วแต่ว่าจะเป็นกุศลธรรมหรืออกุศลธรรม หรือว่าจะเป็นรูป หรือว่าจะเป็นปัญญาระดับไหน ก็เป็นสิ่งที่ได้ทรงแสดงไว้ที่ผู้นั้นจะต้องรู้ด้วยตัวเอง
ที่มา ...