ถ้าปัญญาเกิดสามารถที่จะละความยึดถืออกุศลนั้นว่าเป็นเรา
ผู้ฟัง อกุศลจิตที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน แล้วเราพอสังเกตแล้วทราบได้ด้วยตัวเอง มันมีประโยชน์ไหม
ท่านอาจารย์ ถ้าไม่รู้ว่ามีอกุศลมาก เราจะเจริญกุศลยิ่งขึ้นหรือเปล่า
ผู้ฟัง อยากจะเจริญกุศล
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้น ความเข้าใจมีหลายระดับ เวลาที่อกุศลจิตเกิด ถ้าเป็นผู้ที่มีความเข้าใจถูกต้อง สะสมมาที่จะรู้ว่าเป็นธรรม ขณะนั้นก็จะรู้ลักษณะของอกุศล ขณะที่เข้าใจถูก ว่าเป็นสภาพธรรมอย่างหนึ่ง ขณะนั้นเป็นปัญญาอีกระดับหนึ่ง แต่ถ้าไม่ใช่อย่างนี้ ไม่ถึงระดับนี้ เวลาที่อกุศลจิตเกิด โลภะเกิดขึ้น อยาก ไม่มีอกุศล นี่ก็เป็นความต่างกันระหว่างปัญญากับโลภะ ถ้าเวลาที่อกุศลจิตเกิด โลภะอยากจะมีอกุศล เพราะว่าไม่ชอบอกุศลนั้น แต่ถ้าเป็นปัญญาเข้าใจทันที ลักษณะนั้นเป็นสภาพธรรมอย่างหนึ่ง ตรงตามที่ได้ฟัง ว่าทุกอย่างเป็นธรรม อกุศลก็เป็นธรรม กุศลก็เป็นธรรม ทุกอย่างก็เป็นธรรม เพราะฉะนั้น ก็ขึ้นอยู่กับการสะสม ว่าสะสมมาพอที่จะตรึกหรือเกิดความคิดที่จะเป็นสังขารขันธ์ที่ปรุงแต่งว่าจะพิจารณาอกุศลนั้นอย่างไร อย่างจดหมายของท่านผู้ฟัง ก็แสดงให้เห็นว่า ท่านมีการสะสมที่จะตรึกคือคิดถูก ว่าจะไม่พยาบาท และก็เป็นระดับที่ว่ายังมีความเป็นตัวตน แต่ถ้าเป็นผู้ที่สะสมความรู้ความเข้าใจมากกว่านั้น สติสัมปชัญญะเริ่มเกิด ขณะที่สติสัมปชัญญะเริ่มเกิด โลภะก็จะเข้ามาแทรกอีกได้ อยากจะให้เกิดมากๆ เป็นตัวตนที่มีการเริ่มที่จะกระทำสิ่งหนึ่งสิ่งใดด้วยความจงใจ ด้วยความหวัง ขณะนั้นจะไม่รู้เลยว่า โลภะมาแล้ว เพราะฉะนั้น ก็มีปัญญาหลายระดับ ถ้าเป็นปัญญาจริงๆ ก็คือว่าสามารถที่จะละความยึดถือติดข้องว่าอกุศลนั้นเป็นเรา เพราะว่า ได้มีการระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรม จนกระทั่งชินกับลักษณะของสภาพธรรม แต่นี่ก็เป็นความหวังซึ่งจะค่อยๆ เกิดเป็นไปตามปกติ บางครั้งอกุศลก็เกิด บางครั้งกุศลก็เกิด บางครั้งกุศลระดับคิดเรื่องราวก็เกิด บางครั้งสติสัมปชัญญะก็รู้ตรงลักษณะนั้น แต่ว่าถ้ามีความเป็นตัวตนแทรกเมื่อไหร่ ก็พาให้เนิ่นช้าต่อไปอีก ขณะนี้อกุศลเกิดแล้วไง เดี๋ยวนี้เลย
ผู้ฟัง ก็มีความเดือดร้อนในอกุศลนั้น
ท่านอาจารย์ เพราะฉะนั้น ขณะนั้นเป็นปัญญาที่รู้ถูกหรือเปล่าว่าอกุศลเป็นสภาพธรรมอย่างหนึ่งเกิดแล้ว แล้วความจริงก็ดับแล้วด้วย แต่มีความไม่รู้ ขณะนั้นก็มีความต้องการไม่ให้จิตเป็นอกุศล นั่นก็เป็นโลภะซึ่งมองไม่เห็นเลย ต้องเป็นปัญญาจริงๆ ที่จะต้องอบรมความเห็นถูก ความเข้าใจถูก เพราะว่าบังคับให้สภาพธรรมหรือปัญญาเกิดก็ไม่ได้
ที่มา ...