คนพาล

สนธนาธรรมตอนที่ 54

อ. สุจินต์ : "เราเป็นพาลบ้างหรือเปล่าคะ หรือเราไม่เป็นเลย ที่เวลานี้เรานั่งเฉยๆ เนี่ยเป็นพาลบ้างไหม คือโดยมากเราไปใช้คำว่า "คนพาล" เวลาที่เราเห็นอาการเยอะๆ มากๆ และเราก็ กำหนดได้ว่าลักษณะนี้เป็นลักษณะของคนพาล แต่ความจริงลักษณะเยอะๆ ที่ปรากฎจนกระทั่งเห็นว่าหนาแน่นก็คือ อกุศลจิตหรืออกุศลธรรม เพราะฉะนั้นขณะใดที่จิตเป็นอกุศลขณะนั้นเป็นพาล อย่างน้อยหรืออย่างมาก อย่างที่อาจารย์ (สมพร) บอกว่า โง่, พาล คือผู้เขลา นี่แหล่ะค่ะ ขณะใดที่อกุศลจิตเกิด ขณะนั้นจะบอกว่าเป็นผู้มีปัญญา เป็นผู้ที่ฉลาดไม่ได้

เพราะฉะนั้น เราไปเห็นคนพาลอื่นตัวใหญ่ อกุศลมากๆ แล้วก็เราลืมคิดว่า แม้ว่าจะตัวใหญ่หรือตัวเล็ก พาลก็คือพาล อกุศลก็คืออกุศล เพราะฉะนั้นโลภะจะมากจะน้อยสักเท่าไหร่นะคะ ก็ยัง คือโลภะ โทสะจะมากจะน้อยเท่าไหร่ ก็คือโทสะ เพราะฉะนั้น แทนที่เราจะไปดูคนอื่นพาลหรือว่าเขาเป็นพาลมากนั้นนะคะ แต่ว่าเรานี่พาลหรือเปล่า ถ้ารู้ว่าขณะใดเป็นอกุศล ขณะนั้นพาลแน่ๆ เพราะฉะนั้น เราก็จะดูได้ว่าทุกคนค่ะ เหมือนกันหมด คือว่าตราบใดที่ยังไม่ได้เป็นพระอริยบุคคล ตราบนั้นมีอกุศลจิต เมื่อมีอกุศลจิตแล้วเนี่ยคะ เราจะคบคนพาลหรือไม่คบ เพราะเหตุว่าถ้าจะพูดถึงว่าไม่คบคนพาล เราไปเอาตัวบุคคลมาว่าคนนี้เป็นคนพาล เราไม่คบด้วย แต่เราจะคบกับอกุศลจิตไหม เราจะคบกับอกุศลธรรมไหม นี่คือสิ่งที่เราสมมติเรียกว่าพาล เพราะฉะนั้นถึงเรารู้แน่ว่าเราเองก็มีอกุศลจิต เพราะฉะนั้นก็ไม่ควรจะคบ คือมีบ่อยๆ หรือว่ามีมากๆ และเราก็จะรู้ได้ว่าการที่เราจะคบกับใครก็ตาม ถึงแม้ว่าลักษณะอาการภายนอกของเขา อาจจะเรียกได้ว่าสุดจะพาลนะคะ พาลเหลือหลาย พาลที่สุด แต่เราจะเป็นประโยชน์กับเขาบ้างไหม เพราะเหตุว่าถ้าการคบกับคนที่เราสามารถที่จะเป็นประโยชน์กับเขา ไม่ว่าเขาจะเป็นใคร เพื่ออนุเคราะห์หรือเพื่อสงเคราะห์นะคะ แต่ไม่ใช่เพื่อที่ไปทำตามอย่างเขา หรือว่าเพื่อจะไปเข้าหมู่เข้าคณะเป็นพวกเขา ไม่ใช่อย่างนั้น แต่หมายความว่าทางเดียว ลักษณะการคบหาคนพาลประการเดียวคือ เป็นประโยชน์กับเขาหรือไม่ ถ้าเป็นประโยชน์ก็ควรคบค่ะ แต่ไม่ได้หมายความว่าไปเป็นเพื่อนสนิท หรืออะไรนะคะ คบในฐานะที่อนุเคราะห์ได้ไหม ถ้าอนุเคราะห์ได้ ก็อนุเคราะห์ แต่ไม่ใช่ไปเข้าพวกหรือเป็นด้วย เพราะเหตุว่าไม่ว่าจะเป็นใครทั้งนั้น อกุศลจิตของ คนที่เราคิดว่าดีแสนดี แต่ว่าอกุศลจิตเกิดขณะใด เราก็ไม่ควรไปคบกับอกุศลจิตของคนนั้น หรือว่าเราไม่ควรจะเป็นคนลำเอียง ว่าคนนี้ดีอยู่แล้ว เพราะฉะนั้นเขาทำอะไรก็ไม่ผิดหรอก ไม่ถูกต้องนะคะ คือธรรมะนี่ กุศลเป็นกุศล อกุศลเป็นอกุศล แม้แต่คนที่เราคิดว่าเป็นผู้ดี มีคุณธรรม มีความประเสริฐมาก แต่ถ้าขณะใดเป็นอกุศลจิต เราก็ต้องตรงว่าขณะนั้นเป็นอกุศล ที่เราจะไม่คบในลักษณะของอกุศลนั้น ถ้าถามว่าจะคบกับคนพาลไหม ก็ต้องพิจารณาโดย ละเอียดไป"

ขออนุโมทนาค่ะ