เริ่มเมตตาจากทีละบุคคล

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

ข้อความบางตอนจาก แนวทางเจริญวิปัสสนา ครั้งที่ ๘๙๗

บรรยายโดย ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์

เริ่มเมตตาจากทีละบุคคล

ผู้ถาม ขณะที่ผมระลึก (ถึง) ศัตรูของผม นึกถึงครั้งใด จิตมันเคียดแค้นทุกที แล้วทีนี้ (ถ้า) ผมจะเจริญเมตตา ผมจะต้องทำอย่างไรบ้าง

อ. รู้ซิคะว่า จะไปโกรธเขาทำไม ไม่มีประโยชน์ค่ะ ได้ประโยชน์อะไร

ผู้ถาม เพราะครั้งหนึ่งเขาเคยทำให้เราเจ็บใจ

อ. แต่ได้ประโยชน์อะไร ความโกรธมีประโยชน์อะไร

ผู้ถาม ก็ต้องคิดอีก ใช่ไหมครับ คิดว่ามันไม่เป็นประโยชน์

อ. ไม่ได้ห้ามคิดเลยค่ะ แต่ไม่ใช่ไปท่องโดยที่ไม่รู้เลยค่ะว่า ขณะที่เมตตาเกิดกับการที่คิดนั้น ต่างกับขณะท่อง

ผู้ถาม แต่ขณะที่ท่องกับขณะที่คิด ผมคิดว่าไม่ต่างกัน

อ. ท่องมาแล้ว เวลาเห็น เวลานึกถึงเขาก็โกรธ

ผู้ถาม ไม่ต้องเห็นครับ เพียงนึกก็โกรธแล้ว

อ. ก็นั่นซิคะ แล้วจะมีประโยชน์อะไร เมื่อท่องไม่ให้โกรธแล้วก็ยังโกรธ ผู้ถาม ท่องแล้วหายฮะ

อ. แล้วเวลาเห็นล่ะคะ

ผู้ถาม ยังไม่รู้ เพราะยังไม่เห็น

อ. เพราะฉะนั้น เป็นเรื่องที่ว่าเวลาเห็น เมตตาสามารถจะเกิดได้ไหม หรือว่า เกิดเพียงแค่ขณะที่ท่อง แต่เวลาที่เห็นไม่เกิด ถ้าสามารถที่จะเกิดได้ ในขณะที่ไม่ท่องเป็นการดี เพราะเมตตาสามารถที่จะเกิดได้ทุกโอกาส แม้ไม่ท่อง

ผู้ถาม นั่นน่ะซิ ไม่ท่องแล้วเมตตาเกิด มันเกิดได้อย่างไร

อ. คือติดแล้ว คือติดการท่อง จนเมตตาไม่สามารถจะเกิดได้ แม้ไม่ท่อง นี่แสดงให้เห็นการติดไหมคะ

ผู้ถาม เมื่อคืนนี้ ผมนอนไม่หลับ เลยนึกไปถึงเรื่องที่ผ่านตั้ง๑๐ ปี เมื่อ (ครั้งที่) ผมพาลูกชายไปสมัครที่โรงเรียน อายุเขาเกินชั้นเรียน แต่เขาก็ไม่ปฏิเสธ บอกให้พาเด็กไปให้ดู เด็กติดรถไปส่งของ ผ่านที่นั่น ผมก็เลยเข้าไป เอาเด็กไปให้ดู แต่ไม่ได้แต่งชุดนักเรียน เจ้าของโรงเรียนเลยโวยวายว่า แต่งตัวมอซออย่างนี้ ว่าเสียๆ หายๆ ผมเลยยั๊ว ทะเลาะกับเขา ว่าคุณนี่จะดูเด็กหรือจะดูเสื้อผ้า จะดูเสื้อผ้าก็ไม่ได้บอกนี่ จะดูเด็กผมก็พาเด็กมาให้ดู ส่งของ แต่งตัวอย่างนี้ดีที่สุดแล้ว ทะเลาะกับมัน เมื่อคืนนี้ยังไงไม่รู้มันผุดขึ้นมาได้ ก็โกรธ เสร็จแล้วก็คิดได้ เรากำลังโกรธเขาแล้ว ความโกรธนี้มันไม่สมควร ก็เลยนึกว่า ขอให้อาจารย์คนนั้น จงมีความสุข เสร็จแล้วความโกรธก็หายได้นี่ครับ

อ. ก็ดีนะคะ

ผู้ถาม นี่เป็นผลของการท่องไงครับ

อ. โดยที่คิดยังไงคะ ขอให้สัตว์ทั้งหลายทั้งปวง หรือขอให้อาจารย์ผู้นั้น เห็นไหมคะ เพราะฉะนั้น ต้องเริ่มค่ะ ไม่ใช่ว่าสัตว์ทั้งหลายทั้งปวง แต่จะต้องนึกถึงแต่ละบุคคล หรือว่าเป็นแต่ละบุคคล นี่เป็นการตั้งต้น แต่ถ้านึกถึงบุคคลใดแล้วโกรธ แล้วก็สติระลึกได้ แล้วมีจิตเมตตาในบุคคลนั้นเริ่มอย่างนี้ค่ะ ไม่ใช่สัตว์ทั้งหลายทั้งปวง ต่อไปแม้ไม่คิดอย่างนี้ ความเมตตาก็จะเพิ่มขึ้น

ผู้ถาม อันนี้ก็มาจากเหตุของเขาเหมือนกัน ก่อนๆ นี้ไม่ใช่ว่าผมนึกเพียงครั้งเดียวนะครับ นึกเป็นสิบๆ ครั้ง นึกทีไรเป็นโกรธทุกที แต่ก่อนนี้ไม่เคยท่อง ทำไมไม่เคยนึกว่าขอให้อาจารย์นี้จงมีความสุข ก็เมื่อคืนนี้ทำไมนึกได้ว่าเวลานี้กำลังโกรธ เพราะสติเกิดขึ้นรู้ลักษณะนั้น

อ. นี่เป็นการเริ่มแล้วไงคะ คือเปลี่ยนจากสัตว์ทั้งหลายทั้งปวง มาเป็นแต่ละบุคคล ซึ่งถูกต้อง ต้องเริ่มไปจากทีละบุคคลค่ะ

ผู้ถาม เริ่มทีละบุคคล

อ. แน่นอนค่ะ

ผู้ถาม เป็นหมู่ๆ ได้ไหมครับ

อ. ยังไม่หมู่ค่ะ

ผู้ถาม สมมติว่าผมอยู่ในนี้ ผมท่องในใจว่า ขอให้บุคคลทั้งหลายในศาลานี้ จงเป็นผู้ไม่มีเวร ไม่มีความเบียดเบียน ไม่มีทุกข์ มีความสุข บริหารตนอยู่เถิด

อ. เหมาใช่ไหมคะ

ผู้ถาม เหมาครับ

อ. แต่ว่าบุคคลในที่นี้ เป็นที่รักก็มี เป็นที่ชังก็มี เป็นที่เฉยๆ ก็มี เป็นที่เคารพนับถือก็มี แล้วจะรู้ได้อย่างไรว่า ขณะไหนประกอบด้วยเมตตาอย่างแท้จริง ถ้าไม่คิดถึงแต่ละบุคคล จนกระทั่งเมตตาค่อยๆ เพิ่มขึ้น ต้องเพิ่ม นี่ยังไม่ทันเพิ่มจะแผ่ แต่การที่จะแผ่ ยังไม่มีอะไรที่จะแผ่เพราะพอคิดถึงคนโน้นก็โกรธ พอคิดถึงคนนี้ก็ไม่พอใจ แต่ผู้ที่จะแผ่ได้ หมายความว่า เต็มแล้ว มีแล้ว จากการค่อยๆ เพิ่มขึ้น ไม่ใช่ว่าท่านผู้ฟังยังไม่ได้ทันเพิ่มขึ้นทีละเล็กทีละน้อย ท่านผู้ฟังก็จะไปมีเมตตากว้างใหญ่ไพศาลพอที่จะไปแผ่แล้ว

นี่เขาเรียกว่า ใช้ภาษาประมง คือ "เหวี่ยงแห" ตัวเล็กตัวน้อยเอาหมด ความจริงเมตตาเขาก็บอกไว้แล้ว อุทิศพารณา อโนทิศพารณา อย่างเจาะจง ไม่เจาะจง แล้วลำดับที่จะแผ่เขาก็ว่าแล้ว ที่คุณว่าตะกี้นี้ มันแบบทอดแหตัวเล็กตัวน้อยเอาหมด ยังไม่เพิ่ม ยังไม่มีค่ะ อย่าเพิ่งแผ่ (ถ้า) เพิ่มแล้ว มากขึ้น ทีนี้แผ่ได้ แต่ที่จะแผ่ได้จริงๆ ต้องบรรลุอัปปนาสมาธิคือ ถึงปฐมฌาน เป็นต้น

(ลุมพินี - สถานที่ประสูติ)

คลิกเพื่ออ่าน --->

ผู้มีเมตตา ไม่มีเวร [มณิภัททสูตร]

ขออุทิศส่วนกุศลแด่สรรพสัตว์