อนัตตา สุญญตา
เรียนถามเกี่ยวกับ ... ความหมายของ อนัตตา กับ สุญญตา ว่ามีความหมายเหมือน หรือ แตกต่างกันอย่างไรครับ? และ สุญญตานี้ พระผู้มีพระภาคแสดงไว้ว่าอย่างไรบ้างครับ?
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ธรรมเป็นสิ่งที่มีจริง สิ่งที่มีจริงทั้งหลายทั้งปวงนั้น ไม่พ้นไปจากจิต เจตสิก รูป และนิพพาน เป็นสภาพธรรมที่ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใคร ไม่มีใครเป็นเจ้าของและปฏิเสธความเป็นตัวตน สัตว์ บุคคล สภาพธรรมซึ่งเป็นสิ่งที่มีจริงนั้น ว่างจากความเป็นตัวตน แต่ไม่ได้หมายความว่าไม่มี เพราะแท้ที่จริงแล้ว เป็นสิ่งที่มีจริงๆ
เช่น เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องกระทบสัมผัส คิดนึก จิตเป็นอกุศล จิตเป็นกุศล เป็นต้น มีจริงทั้งหมด แต่ว่างจากความเป็นตัวตน สัตว์บุคคล เพราะเป็นเพียงสภาพธรรมแต่ละอย่างๆ เท่านั้น โดยนัยนี้อนัตตากับสุญญตา มีอรรถอย่างเดียวกัน บุคคลผู้ที่อบรมเจริญปัญญา มีปัญญาเจริญขึ้นไปตามลำดับ จนกระทั่งถึงขั้นที่ดับกิเลสได้อย่างเด็ดขาด คือ มรรคจิตเกิดขึ้นประหารกิเลสตามลำดับมรรค ขณะนั้นก็เรียกว่าสุญญตะ เพราะว่างจากกิเลส ไม่มีกิเลสเกิดขึ้นอีก โดยนัยนี้ สุญญตะ หมายถึง มรรคจิต พระนิพพาน เป็นสภาพธรรมที่เหนือโลกหรือพ้นจากโลก คือ พ้นจากการเกิดดับพระนิพพาน เป็นวิสังขารธรรม ไม่เกิดไม่ดับ โดยนัยนี้ สุญญตะ หมายถึงพระนิพพาน เพราะพระนิพพาน ว่างจากราคะ โทสะ โมหะ รวมถึงว่างจากสังขารธรรมทุกประเภทอีกด้วย ดังนั้น ไม่ว่าจะแสดงถึงธรรมประเภทใด โดยนัยใด ก็ย่อมส่องให้เข้าใจถึงความเป็นอนัตตาคือ ไม่ใช่สัตว์ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน ทั้งนั้น ความเข้าใจจึงเป็นสิ่งสำคัญ ครับ
... ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ ...
