ความจริงแห่งชีวิต [81] ทำไม จิต จึงมี ๔ ชาติ

 
พุทธรักษา
วันที่  10 ส.ค. 2552
หมายเลข  13144
อ่าน  1,079

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ถาม ทำไมจิตจึงมี ๔ ชาติ ไม่ใช่ ๕ ชาติ คือ ควรจะเป็นกุศลจิตชาติ ๑ เป็นอกุศลจิตชาติ ๑ เป็นกุศลวิบากจิตชาติ ๑ เป็นอกุศลวิบากจิตชาติ ๑ เป็นกิริยา​จิตชาติ ๑ รวมเป็น ๕ ชาติ

ตอบ ที่สงสัยว่าทำไมจึงไม่มีจิต ๕ ชาติ ในเมื่อเหตุมี ๒ ชาติ คือ อกุศลเป็นเหตุ ๑ กุศลเป็นเหตุ ๑ ฉะนั้น วิบากจิตก็ควรมี ๒ ชาติด้วย คือ น่า​จะมีอกุศลวิบากชาติ ๑ และกุศลวิบากชาติ ๑ แต่ที่จิตมี ๔ ชาตินั้นก็เพราะเหตุว่า วิบากจิตเองนั้นไม่ชื่อว่า​เป็นธรรมชาติที่เลว ปานกลาง หรือประณีต แต่จิตที่เป็นอกุศล และกุศลนั้นต่างกันโดยประการต่างๆ เช่น ต่างกันโดยความวิจิตรของอกุศลธรรม หรือกุศลธรรมในขณะนั้นๆ ซึ่งเป็นไปทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ต่างกันโดยกรรมที่เป็นขั้นทานก็มี ขั้นศีลก็มี ขั้นอบรมเจริญปัญญา​ เช่น ขั้นฟังธรรม ขั้นแสดงธรรม ขั้นอบรมเจริญกุศลที่เป็นความสงบระงับกิเลสเป็นสมถภาวนา และขั้นเจริญสติปัฏฐานซึ่งเป็นการอบรมเจริญวิปัสสนา​ภาวนา และต่างกันโดยทวาร เช่น เป็นการกระทำโดยกาย หรือโดยวาจา หรือโดยใจ และยังต่างกันด้วยอธิบดี คือ สภาพธรรมที่เป็นสัมปยุตตธรรมที่เป็นใหญ่ หรือโดยเจตสิกที่เกิดร่วมด้วยต่างๆ กัน

ฉะนั้น จะเห็นได้ว่า สภาพธรรมที่เป็นเหตุ คือ อกุศล และกุศลนั้นมีประเภทต่างๆ มากมาย แต่ว่า​ความต่างทั้งปวงเหล่า​นั้นไม่มีในวิบากจิต วิบากจิตเป็นเพียงผลของกรรมที่ได้กระทำแล้ว ซึ่งเมื่อกรรมสุกงอมพร้อมด้วยโอกาสปัจจัย ก็ทำให้วิบากจิตเกิดขึ้น ทำกิจปฏิสนธิ กิจภวังค์ หรือกิจอื่นๆ ที่รู้อารมณ์ต่างๆ ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ


โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ จัดพิมพ์เผยแพร่ โดย คณะกรรมการ ศิลปะและวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร เนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนม์พรรษา ครบ ๗๕ พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช วันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๕

ขอเชิญอ่านหรือดาวน์โหลดหนังสือ ...

ปรมัตถธรรมสังเขป

ขอเชิญอ่านตอนต่อไป ...

ความจริงแห่งชีวิต

ขออนุโมทนาขออุทิศกุศล แด่ คุณพ่อ และ คุณแม่


  ความคิดเห็นที่ 1  
 
พุทธรักษา
วันที่ 10 ส.ค. 2552

วิบากจิตเองนั้น ไม่ชื่อว่า เป็นธรรมชาติที่เลว ปานกลาง หรือประณีต

ขอเรียนถามว่า ที่ท่านแสดงไว้ในกรณีนี้

ธรรมชาติที่เลว หมายความว่าอย่างไร.?

ธรรมชาติที่ปานกลาง หมายความว่าอย่างไร.?

ธรรมชาติที่ประณีต หมายความว่าอย่างไร.?

 
  ความคิดเห็นที่ 2  
 
prachern.s
วันที่ 11 ส.ค. 2552

ธรรมชาติที่เลว ทั่วๆ ไปหมายถึง สิ่งที่ต่ำทราม น่าตำหนิ น่าเกลียด ไม่น่าปรารถนาธรรมชาติที่ปานกลาง หมายถึง สิ่งที่ดีกว่าสิ่งที่เลว แต่ไม่ถึงประณีต ธรรมชาติที่ประณีต หมายถึง สิ่งที่ดีเลิศ น่าชม ประเสริฐ เป็นที่พอใจ น่าปรารถนา

 
  ความคิดเห็นที่ 3  
 
พุทธรักษา
วันที่ 11 ส.ค. 2552

ขอขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

 
  ความคิดเห็นที่ 4  
 
chatchai.k
วันที่ 18 ก.ค. 2563

ขออนุโมทนาครับ

 
  ความคิดเห็นที่ 5  
 
Jarunee.A
วันที่ 18 พ.ค. 2567

ขอบพระคุณและขออนุโมทนาค่ะ

 
เขียนความคิดเห็น กรุณาเข้าระบบ