ความจริงแห่งชีวิต [109] ภูมิของจิต - กามาวจรภูมิ รูปาวจรภูมิ อรูปาวจรภูมิ โลกุตตรภูมิ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

จิต ๘๙ ดวงซึ่งต่างกันนั้น จำแนกโดยประเภทของภูมิ คือ ระดับขั้นของจิตเป็น ๔ ภูมิ คือ

กา​มาวจรภูมิ ๑

รูปาวจรภูมิ ๑

อรูป​าวจรภูมิ ๑

โลกุตตรภูมิ ๑

จิตที่เป็นกา​มาวจรภูมิ ได้แก่ กา​มาวจรจิต ๕๔ ดวง ในอัฏฐสาลินี จิตตุปปาทกัณฑ์ อธิบายความหมายของกา​มาวจรจิต ๔ นัย มีข้อความว่า

นัย​ที่ ๑ บทว่า กา​มาวจรํ ได้แก่ จิต อันนับเนื่องในกา​มาวจร ธรรมทั้งหลาย คือ เป็นจิตที่อยู่ในขั้นของกาม (คำเต็ม คือ กา​มาวจร แต่ตัดบทหลังออกเหลือเพียงกามเท่านั้นได้) โดยท่องเที่ยวอยู่ในกาม คือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ จึงเป็นจิตขั้นกาม เป็นกา​มาวจรจิต

ทุกขณะในชีวิตประจำวันเป็นกา​มาวจรจิต เมื่อไม่ใช่จิตระดับอื่นที่ละเอียดกว่า ประณีตกว่า​ขั้นกาม เมื่อใดที่อบรมเจริญกุศลจิตที่สงบขึ้นโดยมีรูปเป็นอารมณ์ จนจิตสงบมั่นคงขึ้นถึงขั้นอัปปนาสมาธิ เป็นฌานจิตที่มีรูปเป็นอารมณ์ ขณะนั้นก็เป็นรูปาวจรภูมิหรือรูปาวจรจิต พ้นจากระดับของกาม และเมื่อจิตสงบมั่นคงกว่า​นั้นอีก โดยเป็นจิตที่สงบแนบแน่นในอารมณ์ที่พ้นจากรูปก็เป็นอรูป​าวจรจิต และจิตที่ละเอียดประณีตกว่า​อรูป​าวจรจิต คือ โลกุตตรจิต ซึ่งประจักษ์แจ้งลักษณะของนิพพาน จึงเป็นโลกุตตรภูมิ ฉะนั้น จิตจึงต่างกันโดยภูมิ คือ จิต ๘๙ ดวง จำแนกเป็น

กา​มาวจรจิต ๕๔ ดวง

รูปาวจรจิต ๑๕ ดวง

อรูป​าวจรจิต ๑๒ ดวง

โลกุตตรจิต ๘ ดวง

ขณะใดที่ไม่ใช่รูปาวจรจิต อรูป​าวจรจิต โลกุตตรจิต ขณะนั้นต้องเป็นกา​มาวจรจิต

โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ จัดพิมพ์เผยแพร่ โดย คณะกรรมการ ศิลปะและวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร เนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนม์พรรษา ครบ ๗๕ พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช วันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๕

ขอเชิญอ่านหรือดาวน์โหลดหนังสือ ...

ปรมัตถธรรมสังเขป

ขอเชิญอ่านตอนต่อไป ...

ความจริงแห่งชีวิต

ขออนุโมทนา

ขออุทิศกุศล แด่ คุณพ่อ คุณแม่ และสรรพสัตว์