ทรงอุปมาประมาณแห่งอายุในปทุมนรก [ทุติยโกกาลิกสูตร]

[เล่มที่ 25] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้าที่ 170

ข้อความตอนหนึ่งจาก...

ทุติยโกกาลิกสูตร

[๖๐๓] เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเช่นนี้แล้ว ภิกษุรูปหนึ่งได้ทูลคำนี้กะพระผู้มีภาคเจ้าว่า พระเจ้าข้า ประมาณแห่งอายุในปทุมนรกนานเท่าไรหนอ. พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อนภิกษุ ประมาณแห่งอายุในปทุมนรกนานแล การที่จะนับว่าเท่านี้ปี หรือว่าเท่านี้ร้อยปี หรือว่าเท่านี้พันปี หรือว่าเท่านี้แสนปี ไม่ใช่การทำได้ง่าย ภิกษุนั้นทูลถามว่า พระเจ้าข้า พระองค์อาจที่จะทรงอุปมาได้หรือ

[๖๐๔] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อนภิกษุ เราอาจอยู่ แล้วตรัสว่า ดูก่อนภิกษุ เปรียบเหมือนเกวียนบรรทุกงาแห่งชาวโกศลซึ่งบรรทุก งาได้ ๒๐ ขารี ๑ บุรุษพึงเก็บงาขึ้นจากเกวียนนั้นโดยล่วงร้อยปีๆ ต่อเมล็ด หนึ่งๆ ดูก่อนภิกษุ เกวียนบรรทุกงาแห่งชาวโกศลซึ่งบรรทุกงาได้ ๒๐ ขารีนั้นพึงถึงความสิ้นไปหมดไป เพราะความเพียรนี้เร็วกว่า ส่วนอัพพุทนรกหนึ่งยังไม่ถึงความสิ้นหมดไปเลย ดูก่อนภิกษุ ๒๐ อัพพุทนรกเป็นหนึ่งนิรัพพุทนรก ๒๐ นิรัพพุทนรก เป็นหนึ่งอพพนรก ๒๐ อพพนรก เป็นหนึ่งกฏฏนรก

ดูก่อนภิกษุ ๒๐ อฏฏนรกเป็นหนึ่งอหหนรก ๒๐ อหหนรกเป็นหนึ่งกุมุทนรก ๒๐ กุมุทนรก เป็นหนึ่งโสคันธิกนรก ดูก่อนภิกษุ ๒๐ โสคันธิกนรกเป็นหนึ่งอุปปลกนรก ๒๐ อุปปลกนรกเป็นหนึ่งปุณฑริกนรก ๒๐ ปุณฑริกนรกเป็นหนึ่งปทุมนรก ดูก่อนภิกษุ ก็ภิกษุโกกาลิกเข้าถึงปทุมนรกแล้วแล เพราะจิตอาฆาตในภิกษุ ชื่อว่า สารีบุตรและโมคคัลลานะ

[๖๐๕] พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้พระสุคตศาสดา ครั้นตรัสไวยากรณ์ภาษิตนี้จบลงแล้ว จึงได้ตรัสคาถาประพันธ์ต่อไปอีกว่า ชนพาลเมื่อกล่าวคำเป็นทุพภาษิต ชื่อว่าย่อมตัดตนด้วยศัสตราใด ก็ศัสตรา นั้นย่อมเกิดในปากของบุรุษผู้เกิดแล้ว ผู้ใดสรรเสริญผู้ที่ควรถูกติ หรือติผู้ที่ควร ได้รับความสรรเสริญ ผู้นั้นชื่อว่าสั่งสมโทษ ด้วยปากเพราะโทษนั้น เขาย่อมไม่ประสบ ความสุข

ความปราชัยด้วยทรัพย์ในเพราะ การพนันทั้งหลาย พร้อมด้วยสิ่งของของ ตนทั้งหมดก็ดี พร้อมด้วยตนก็ดี ก็เป็น โทษเพียงเล็กน้อย บุคคลใดทำใจให้ประทุษร้ายในท่าน ผู้ปฏิบัติดีทั้หลาย ความประทุษร้ายแห่ง ใจของบุคคลนั้นเป็นโทษใหญ่กว่า บุคคลตั้งวาจาและใจอันลามกไว้ เป็นผู้มักติเตียนพระอริยเจ้า ย่อมเข้าถึง นรก ซึ่งมีปริมาณแห่งอายุ ถึงแสนสามสิบ หกนิรัพพุทะ กับห้าอัพพุทะ

จบทุติยโกกาลิกสูตร